Avropa İttifaqı Komissiyası Mario Draqidən Avropa iqtisadiyyatının gələcəyi ilə bağlı hesabat yazmasını istəyib. Draqi keçmiş “Goldman Sachs”-ın bankiri, İtaliya mərkəzi bankının keçmiş qubernatoru və Avropa Mərkəzi Bankının prezidentidir. Daha sonra o, qısa müddət ərzində İtaliyanın baş naziri vəzifəsində çalışıb. Bu isə o deməkdir ki, o, işi daxildən bilən birisidir.
KONKRET.az xəbər verir ki, britaniyalı iqtisadçı Maykl Roberts sentyabrın 12-də yazdığı məqalədə Draqinin “Avropanın Rəqabət Qabiliyyətinin Gələcəyi” adlı hesabatını müzakirə edib.
Roberts qeyd edib ki, hesabat Avropanın əsas iqtisadiyyatlarının ya tənəzzül (Almaniya, İsveç, Avstriya) və ya durğunluq (Fransa, İtaliya) içində olduğu bir vaxtda hazırlanıb. Demək olar ki, heç bir Aİ iqtisadiyyatı hazırda ildə 1 faizdən çox inkişaf etmir və Aİ avrozonasının orta göstəricisi 0,2 faizdir.
Ümumi tarixi axın belədir: İkinci Dünya Müharibəsinin dağıdılmasından sonra 50 il ərzində Avropa ABŞ və Yaponiyanın istehsal və həyat standartlarına təxminən uyğunlaşaraq sürətli iqtisadiyyatı bərpa etdi.
Lakin 21-ci əsrin gəlişi ilə vəziyyət dəyişdi. Hesabatda Draqi bunu “ekzistensial çağırış” adlandırır.
Roberts Draqinin hesabatında iki məqama xüsusi diqqət yetirir.
Bunlardan birincisi Aİ-də aşağı məhsuldarlıqdır. Hesabatda deyilir:
“Son iki onillikdə Aİ-nin iqtisadi artımı ABŞ-dan daha yavaş olsa da, Çin sürətlə yetişir. 2015-ci ildə Aİ və ABŞ arasında ÜDM fərqi 2002-ci ildəki 15 faizdən bir qədər çox olsa da, 2023-cü ildə 30 faizə yüksəlib. ABŞ-da əhalinin artımı daha sürətli olduğundan adambaşına düşən ÜDM-də fərq daha az genişlənsə də, bu gün o, hələ də 34 faizlə əhəmiyyətli səviyyədədir. ABŞ ilə adambaşına düşən ÜDM fərqinin təxminən 70 faizi Aİ-də aşağı məhsuldarlıqla izah olunur”.
İkincisi, Aİ-nin qabaqcıl texnologiyalarda payının azalması. “Ən əsası Draqi üçün gələcək artıma təkan verə biləcək qabaqcıl texnologiyalarda Avropanın mövqeyi azalır”. Robertsin fikrincə: Dünyanın 50 ən böyük texnologiya şirkətindən yalnız dördü avropalıdır və Aİ-nin texnologiya sahəsində qlobal mövqeyi pisləşib: 2013-cü ildən 2023-cü ilədək qlobal texnologiya gəlirlərindəki payı 22 faizdən 18 faizə düşərkən, ABŞ-ın payı 30 faizdən 38 faizə yüksəlib.
İKİ NƏTİCƏ
Hesabatdakı bu və digər qiymətləndirmələrdən Draqi belə bir nəticə çıxarır: Aİ ekzistensial problemlə üz-üzədir və bunun öhdəsindən yalnız investisiyaların, xüsusən də yeni texnologiyaların böyük artımı ilə nail olmaq olar və buna ancaq kapitalist sektorunun daha böyük investisiyaları cavab verə bilər. .
Roberts isə Draqinin gəldiyi nəticəyə kapitalizmin daxili dinamikasının içindən baxaraq yaxınlaşır:
“Məhsuldar investisiyada zəruri böyük artımın baş verməsinin yeganə yolu Avropa kapitalının gəlirliliyinin yüksəlməsidir. Lakin buna kredit xərclərini ucuzlaşdırmaqla deyil, Avropada əməyin istismarının kəskin artması və xərcləri azaltmaq üçün orta texnologiyanın” “yaradıcı şəkildə məhv edilməsi ilə nail olunacaq. Əgər bu baş verməsə, Aİ-nin qlobal miqyasda nisbi tənəzzülü davam edəcək və hətta daha da sürətlənəcək”.
KONKRET.az-ın ANALİTİK QRUPU