“Ermənistan, Azərbaycan və ABŞ dövlət katibinin Vaşinqtonda keçirilən üçtərəfli görüşündə tərəflər irəliləyiş əldə ediblər, lakin hələ də razılıq əldə olunmayıb. ABŞ Dövlət Departamentinin sözçüsü Metyu Miller brifinq zamanı bəyan edib ki, Vaşinqton razılıq əldə olunana qədər rahat olmayacaq”.
KONKRET.az xəbər verir ki, bu sözləri erməni siyasətçi Tiqran Abramyan bildirib.
O, Millerin sözlərini sitat gətirib: “Sülh sazişi bu iki ölkə və region üçün çox vacib olacaq, regiona sülh, sabitlik və təhlükəsizlik gətirəcək. Biz razılaşmanın mümkün olduğuna inanırıq, lakin bu, hər iki tərəfdən bəzi çətin seçimlər və sərt güzəştlər tələb edir. “Vaşinqton tərəfləri yekun razılaşmaya və fikir ayrılıqlarının həllinə doğru sövq etməyə davam edəcək”.
Erməni siyasətçi bildirib ki, Millerin təbirincə deyilsə, hansı yeni sərt güzəştlərdən söhbət gedir?
“Əslində, 6 ildir ki, uduzmuş, təslim olan, geri çəkilən Ermənistanı görmüşük. 2018-ci ildən bəri Ermənistan istənilən danışıqlarda ola biləcəyindən daha çox güzəştə getdi və indi vasitəçi rolunu öz üzərinə götürən Amerika tərəfi yeni güzəştlər elan edir. Ola bilsin ki, indi söhbət Zəngəzur dəhlizindən gedir.
Dəhliz məntiqi noyabrın 9-da üçtərəfli sazişin 9-cu bəndində qoyulmuşdu, amma orada söhbət bütün kommunikasiyaların açılmasından gedirdi. Yəni erməni malı Naxçıvandan Rusiyaya gedə bilərdi. Amma indi kim deyə bilər ki, bütün bunlar redaktə olunub və yalnız Zəngəzur dəhlizi qalıb.
İstisna etmirəm ki, dəhlizin iqtisadi əhəmiyyəti var, eləcə də bu işdə marağı olan regional və ya regiondankənar aktorlar var, lakin Türkiyə ilə Azərbaycan üçün Zəngəzur dəhlizinin əldə edilməsi müstəsna siyasi əhəmiyyət kəsb edir. Məqsədi Ermənistanla İranı ayırmaqdır. İran indi də deyir ki, Ermənistanla sərhəd olmamaq onun üçün qırmızı xəttdir, lakin o anda İranın hansı prioritetlərə sahib olacağını heç kim bilmir.
Ermənistan hökuməti qarşısına bir məqsəd qoyub: Türkiyə və Azərbaycanın qarşısına qoyduğu bütün tələbləri yerinə yetirmək. Onun üçün yeganə problem vaxt problemi, ölkə daxilində rezonansın qarşısını almaqdır. İndi Ermənistan hökuməti hesab edir ki, bu tələblər yerinə yetirilmədən sülhdən söhbət gedə bilməz. İndi Zəngəzur dəhlizinin, kəndlərin və ya digər ərazilərin təhvil verilməsini əhatə edib-etməməsi bu hakimiyyət üçün vacib deyil. Ölkə daxilində gedən siyasi proseslər hakimiyyətin tələblərin yerinə yetirilməsi prosesini ləngidir.
Zəngəzur dəhlizi məsələsi anti-Rusiya qovşağı baxımından çox önəmlidir. Onlar kommunikasiya nəzarətinin rus versiyasını ssenaridən çıxarmaq üçün hər şeyi edirlər.
Ermənistan hökuməti ölkəmizi sadəcə olaraq müxtəlif dövlətlərin gəldiyi, hesablarını təmizlədiyi, getdiyi əraziyə çevirib. Və heç kimi maraqlandırmır ki, Ermənistan bir kənd itirəcək, yoxsa 20? Ermənistanı kim idarə edirsə, məhz o, ölkənin indiki məqamda nə etməli olduğuna qərar verir. Biz uzun müddət obyekt olmuşuq.
Azərbaycan Sünikdə (Qərbi Zəngəzurda) demarkasiya yolu ilə getməyəcək, çünki o, artıq istədiyini başqa yolla əldə edib.
Azərbaycanın tələbləri də zaman keçdikcə dəyişdiyindən tam sənədə sahib olmaqdan yayınır. İki ölkənin demarkasiya və delimitasiya komissiyalarının reqlamentinin indiyədək təsdiqlənməməsi də bu səbəbdəndir ki, bu da prosesə müəyyənlik gətirəcək.
Praqa və onun ətrafında baş verən hadisələr Azərbaycan üçün tarixi hədiyyə idi. O vaxta qədər Azərbaycanla bağlı bütün söhbətlər Rusiyanın Qarabağdakı sülhməramlı mandatının başa çatacağı 5 illik müddət üzərində qurulurdu, lakin 3 ildən sonra elə dəyişikliklər oldu ki, məsələnin başqa yolla həlli üçün Azərbaycana yaşıl işıq yandırıldı. Bu, Paşinyanın Praqada razılaşması ilə, Qarabağın Azərbaycana təhvil verilməsi ilə başladı”.
T.Abramyan daha sonra deyib:
“Qərbi Azərbaycan adlanan layihənin əsas məqsədi Qarabağ ermənilərinin geriyə qayıtmasının qarşısını almaqdır. Rəsmi Moskva, İran və ABŞ geri dönüş haqqında danışır. Bunun qarşısını almağa çalışan Azərbaycan “Qərbi Azərbaycan” layihəsini institutlaşdırdı.
Türkiyə və Azərbaycan idarə oluna bilən Ermənistan əldə etməyincə heç vaxt sülhə getməyəcək. Ermənistan-Azərbaycan danışıqlarında hər kəsin öz marağı var, hər kəs istədiyini əldə etməyə çalışır və heç bir şəkildə yalnız erməni maraqları təmsil olunmur.
Əgər dövlətlərdən biri qışda müharibəyə getməyə hazırdırsa, ona gedəcək. Bəs problem nədədir? Yəni mümkün hərbi əməliyyatların bərpasını hava şəraiti və ya mövsümlə şərtləndirmək düzgün deyil.
Sülhməramlı briqadanın iştirakı ilə təlimlər müxtəlif mərhələlərdə baş tutub. Amma Ermənistanın KTMT formatında hərbi təlimlərdən imtina etdiyi və siyasi kursunu dəyişdiyi mərhələdə erməni-amerikan hərbi təlimləri başqa məna kəsb edəcək. Praktiki baxımdan hərbi təlim Ermənistana heç nə verməyəcək, onun döyüş qabiliyyətini artırmayacaq, amma siyasi mənada onu göstərir ki, siyasi kursun, xarici vektorun dəyişdirilməsi mərhələsində hərbi təlimlər Qərb tərəfdaşları ilə də aparılır. Bu təlimlərdə hərbi komponent yoxdur, siyasi komponent var.
NATO ordusunun standartlarına uyğunlaşma təkcə elan mətnləri, geyim formasının dəyişdirilməsi və ya bir neçə hərbi təlimlə baş vermir. Neçə ildir ki, bu hakimiyyət bəyan edir ki, rus ordusu özünü doğrultmur, NATO ordusu yaratmaq yolu ilə getmək lazımdır, amma bunun üçün nə edilir deyə soruşanda, altında heç nə yoxdur, bütün danışılanlar boş kağızlardan başqa bir şey deyil.
Azərbaycanın Ermənistanda konstitusiya dəyişiklikləri ilə bağlı tələblərini ictimailəşdirməsi daha dərin prosesdən xəbər verir.
Bir ölkənin Xarici İşlər Nazirliyi iyunda elan edir ki, noyabrda müharibənin başlaması ehtimalı var, o ölkənin vətəndaşı nə etməlidir? Ya vətəndaşımız yazacaq ki, XİN öz adamlarını şantaj edir?! Noyabrda Azərbaycanın Ermənistana qarşı yeni təcavüzünü elan edilən bir ərəfədə ölkənin ali baş komandanı velosiped sürür və ya bir ay məzuniyyətə çıxır”.
Natiq Səlim,
KONKRET.az