Ölkələr gəzmək, sərhədlər keçmək bir əyləncəli və gözəl olsa da bir çox hallarda sərhəd keçmək çox qorxulu olur. Dövlət sərhədlərini keçmək hərbi münaqişələr, qeyri-qanuni miqrasiya və qaçaqmalçılığa görə bəzən mümkünsüzə çevrilir.

KONKRET.az dünya ölkələri arasında ən təhlükəli 8 sərhəddin siyahısını hazırlayıb. Nəzərə alaq ki, sərhəd təhlükəsini qiymətləndirmək üçün hərbi mövcudluq, atışmaların tezliyi, tarixi münaqişələr və mövcud siyasi gərginlik kimi bir neçə faktordan istifadə edilir.

1. Pakistan-Əfqanıstan sərhədi

2670 km uzunluğunda olan Pakistan-Əfqanıstan sərhədi 1949-cu ildən, hər iki ölkənin silahlı qüvvələrinin 1893-cü il müqaviləsi ilə yaradılmış sərhəd olan Durand xətti boyunca atəş mübadiləsinə başladığı vaxtdan bəri təhlükəli yer olaraq qalır. Sərhəd ingilis müstəmləkəçiləri tərəfindən qoyulub və Əfqanıstan hakimiyyəti onu rəsmi olaraq tanımır. O vaxtdan bəri münaqişə zaman-zaman alovlanıb və təkcə hərbçilərin deyil, mülki şəxslərin də ölümünə səbəb olub. Məsələn, dekabrın 20-də yaraqlıların gecə basqını nəticəsində 16 pakistanlı əsgər həlak olub və bu cümə günü münaqişənin yeni mərhələsi başlayıb. Durand Xəttində ölümlərin əksəriyyəti hərbi münaqişənin nəticəsidir, lakin qaçaqmalçılıq və narkotik ticarəti də böyük problem olaraq qalır. Xeybər keçidi Əfqanıstan-Pakistan sərhədindən keçir, onun ətrafında tayfalar və qeyri-qanuni qrupların üzvləri məskunlaşıb.

2. Banqladeş-Hindistan sərhədi

Uzunluğu 4096 km olan Banqladeş və Hindistan arasındakı sərhəd təkcə dünyanın ən uzun sərhədlərindən biri deyil, həm də çətin relyefinə görə qeyri-qanuni keçid üçün ən təhlükəli sərhədlərdən biridir. Bu sərhəd Hindistan və Şərqi Pakistanın (indiki Banqladeş) ayrı-ayrı ştatlarını yaradan 1947-ci ildə Britaniya Hindistanının bölünməsindən sonra quruldu. 1971-ci ildə Banqladeş çətin müstəqillik müharibəsindən sonra Pakistandan ayrıldı. Banqladeş-Hindistan sərhədində hər il orta hesabla 30 nəfər ölür. Qanunsuz miqrasiya və mal, mal-qara və narkotik qaçaqmalçılığı ilə yanaşı, ərazi mübahisələri və anklavların olması da böyük problem yaradır.

3. Hindistan -Pakistan sərhədi

Uzunluğu 2912 km olan Hindistan-Pakistan sərhədi dünyanın ən təhlükəli sərhədlərindən biridir və çox ciddi mühafizə olunur. Gecələr sərhəddəki işıqlar o qədər parlaq olur ki, gecələr kosmosdan görünür. Hindistan və Pakistan arasındakı sərhəddə təxminən 740 km uzunluğunda olan və mübahisəli Cammu və Kəşmir bölgəsində yerləşən Nəzarət Xətti də var. Hindistan və Pakistanın müasir sərhədlərinin formalaşmasına səbəb olan 1947-ci ildə Britaniya Hindistanının bölünməsi ərazi mübahisələri və dini münaqişələr üçün zəmin yaratdı. Ölkələr arasındakı sərhəd səhralardan dağlara qədər müxtəlif landşaftlardan keçir və sərhədi yalnız Radcliffe xətti ilə iki hissəyə bölünən Vagah kəndindən rəsmi olaraq keçmək olar. Bəzi mənbələrə görə, Hindistan-Pakistan sərhədində hər il 25-60 nəfər ölür.

4. Cənubi Koreya-Şimali Koreya sərhədi

Uzunluğu 241 km Cənubi Koreya ilə Şimali Koreya arasındakı sərhəd bütün dünyada 1953-cü ildə Panmunjom atəşkəsi nəticəsində Hərbi Demarkasiya Xətti ilə bölünən Demilitarized Zone kimi tanınır. 4 km enində zona Koreya yarımadasını ikiyə bölür. Bu sərhəd 1945-ci ildə İkinci Dünya Müharibəsi başa çatdıqdan sonra dünyanın ən təhlükəli sərhədlərindən biri olub, lakin hələ də orada atışmalar baş verir. Adətən ildə bir neçə onlarla ölüm olur, lakin rəsmi rəqəmlər mövcud deyil.

5. ABŞ-Meksika sərhədi

Uzunluğu 3145 km olan Beynəlxalq Miqrasiya Təşkilatının məlumatına görə, ABŞ-Meksika sərhədi ən ölümcül quru miqrasiya marşrutuna ev sahibliyi edir. Ən təhlükəli sərhəd şəhəri Tijuana ola bilər; Statistaya görə dünyanın altıncı ən təhlükəli şəhəridir, baxmayaraq ki, Meksikanın da bir çox təhlükəli şəhərləri var. Hər il yüzlərlə insan ABŞ-Meksika sərhədini keçərkən ölür və ya yoxa çıxır. Məsələn, 2022-ci ildə orada 686 ölüm və itkin düşmə faktı qeydə alınıb. Meksika ilə ABŞ arasındakı sərhəd Meksika-Amerika müharibəsindən və 1848-ci ildə Qvadalupe Hidalqo müqaviləsindən sonra quruldu. Nəticədə Meksika şimal ərazisinin böyük hissəsini ABŞ-a verdi. Bu müqavilə əsasən Sakit okeandan Meksika körfəzinə qədər uzanan sərhədi formalaşdırdı. Burada əsas problemlər qeyri-qanuni miqrasiya və narkotiklərin qanunsuz dövriyyəsi olaraq qalır.

6. Yəmən-Səudiyyə Ərəbistanı sərhədi

Uzunluğu 1307 km olan Yəmən və Səudiyyə Ərəbistanı arasında sərhəd 20-ci əsrin əvvəllərində müəyyən edilib və son razılaşmalar 2000-ci illərdə bağlanıb. Ölkələr arasındakı sərhəd Ərəbistan yarımadasının quraq və dağlıq bölgələrindən keçir və Yəmən və Səudiyyə Ərəbistanı arasında münasibətlər mürəkkəbdir. Sərhəd toqquşmaları Yəməndə 2014-cü ildə başlayan və davam edən vətəndaş müharibəsi ilə bağlıdır. Münaqişə müxtəlif beynəlxalq oyunçuları cəlb etdi və Yəmənlə həmsərhəd olan Səudiyyə Ərəbistanı üçün təsirləri var.

7. Niger-Çad sərhədi

Uzunluğu 1196 km olan Çad və Niger arasındakı sərhədin çox hissəsi Sahara səhrasından keçir. Tarixən sərhəd bölgədə məskunlaşan köçəri tuareq xalqı və ərəb tayfalarının təsiri altında olmuşdur. Sərhəd boyu əsas problemlər ekstremist qrupların, əsasən Boko Haram və onun qollarının hücumları, eləcə də qonşu Liviyadakı münaqişənin regional sabitliyə təsiri olaraq qalır.

8. Kolumbiya-Panama sərhədi

Uzunluğu 339 km olan Kolumbiya ilə Panama arasındakı Darien Gap adlanan sərhəd coğrafi səbəblərə görə təhlükəlidir. İnsanların ərazidən keçməsi üçün təhlükəli şərait yaradan bataqlıqlar, yağış meşələri və sıldırım dağ keçidləri olan səhra ərazisidir. Bu, əsasən, Meksika vasitəsilə ABŞ-a getməyi planlaşdıran miqrantlar və ya nadir ekstremal turistlər tərəfindən edilir. 2024-cü ildə ən azı 55 miqrant Darien Gap-i keçərkən öldü. Panama səlahiyyətliləri, ölənlərin sayının daha çox olduğundan şübhələnirlər, çünki bir çox cəsədin yerini tapmaq və cəngəllikdən çıxarmaq mümkün olmayıb.

Vəli Həsənoğlu,

KONKRET.az