Azərbaycan Konstitusiyasının birinci maddəsində qeyd olunub ki, hakimiyyətin mənbəyi xalqdır. Bu da o deməkdir ki, xalq təkcə hakimiyyəti formalaşdırmır, həm də dövlətin və millətin inkişaf etməsində əsas söz sahibidir. Ona görə də Azərbaycan dövləti inkişaf etdikcə, qüdrətləndikcə Azərbaycan xalqı da irəli gedir. Bugünkü böyük uğurlarımızın mayasının xalq-hakimiyyət birliyi olması da təsadüf deyil.
Unutmayaq ki, dünyada yüzlərlə xalq olsa da, cəmi 200-dən bir az artıq dövlət var. Bu gün milyonlarla əhalisi olan onlarla xalq nə yazıq ki, öz dövlətini qura bilmir. Bu mənada özünün dövləti olan istənilən xalq güclüdür ki, ən ülvi arzusunu reallaşdırıb.
Təsadüfi deyil ki, 1995-ci ilin 12 noyabrında müstəqil Azərbaycanın ilk Konstitusiyası qəbul ediləndə priambula hissəsində prioritetlər açıq və net şəkildə yazıldı:
– Konstitusiya çərçivəsində demokratik quruluşa təminat vermək;
– vətəndaş cəmiyyətinin bərqərar edilməsinə nail olmaq;
– xalqın iradəsinin ifadəsi kimi qanunların aliliyini təmin edən hüquqi, dünyəvi dövlət qurmaq;
Ötən 30 ildə dövlətin idarəçisi olan hakimiyyətin bu prinsiplərə sadiqliyini gördük, şahidlik etdik.
Ötən əsrin 90-cı illərin ortalarından başlayan islahatlar nəticəsində ölkəmizdə demokratik və hüquqi dövlət qurulmasına, xalqımızın xoşbəxt gələcəyi üçün bütün təminatların yaradılmasına, ictimai-siyasi sabitlik və əmin-amanlığın bərqərar edilməsinə, eləcə də qanunun aliliyinə əsaslanan sivil vətəndaş cəmiyyətinin formalaşdırılmasına çalışlıb.
Ulu Öndərin rəhbərliyi ilə 30 il əvvəl ölkəmizdə hüquqi, demokratik və dünyəvi dövlət quruculuğuna başlanıldı. Dövlət siyasətində insan hüquq və azadlıqlarının qorunmasına xüsusi önəm verildi. Bu sahədə aparılmış əsaslı hüquqi islahatlar bütövlükdə cəmiyyətin və dövlətin inkişafında əvəzsiz rol oynadı. Belə ki, milli insan hüquqları standartlarının beynəlxalaq standartlara uyğunlaşdırılması məqsədilə görülən bütün tədbirlər, qəbul edilmiş normativ hüquqi aktlar, verilmiş fərman və sərəncamlar mərhələli şəkildə demokratik ədalət mühakiməsi prinsiplərinə əsaslanan üçpilləli məhkəmə sisteminin, konstitusiya nəzarətinin və s. bu kimi yeni təsisatların yaradılması ilə nəticələndi. Dövlət orqanlarının fəaliyyətinin demokratizm və humanizm prinsiplərinə uyğun formada təşkilinə istiqamət verildi.
Ulu Öndərin uzaqgörən siyasəti hüquq və azadlıqların yalnız bəyan olunması ilə kifayətlənməyib, onların təminat və müdafiə mexanizmlərinin işlənməsində ifadə olundu. Bununla bağlı, Ümummilli Liderin “İnsan və vətəndaş hüquqlarının və azadlıqlarının təmin edilməsi sahəsində tədbirlər haqqında” 22 fevral 1998-ci tarixli Fərmanı və “İnsan hüquqlarının müdafiəsinə dair Dövlət Proqramının təsdiq edilməsi haqqında” 18 iyun 1998-ci il tarixli Sərəncamı xüsusi qeyd olunmalıdır.
Bu gün qürurla deyə bilərik Azərbaycanda istənilən sahə heç zaman diqqətdən kənar qalmayıb. Hər bir sahənin davamlı və dayanıqlı inkişafı üçün dövlət proqramları qəbul edilib.Bu proqramların ən az icra müddəti 5 il olub. Beləcə, Azərbaycanda hər kəsin Konstitusion hüquqlarının – seçmək,seçilmək, təhsil, iş və digər hüquqlarının təminatında bütün zəruri addımlar atıldı. Nəticədə, hər kəs “Mən fəxr edirəm ki, azərbaycanlıyam” deyə bildi.
Heydər Əliyev təkcə Azərbaycandakı əhali üçün yox, bütün dünyaya yayılmış soydaşlarımızın eyni auranı bölüşmək, eyni ortamda təmas etmək ümün misilsiz xidmətlər göstərdi. Onun təşəbbüsü ilə 2001-ci ilin noyabrında Dünya Azərbaycanlıların I Qurultayı keçirildi. Bu mötəbər tədbirdən sonra dünya azərbaycanlılarını bir arada tutmaq və onları kordinə etmək üçün Diasporalarla iş üzrə Dövlət Komitəsi yaradıldı. Beləcə, Azərbaycan tədricən dünya azərbaycanlılarının qibləgahına, ümid yerinə çevrildi.
Dahi Öndərin müəyyən etdiyi strategiya sonrakı illərdə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən müasir çağırışlar fonunda daha uğurlu şəkildə davam etdirildi. Belə ki, 2006-cı ildə qəbul edilən “Azərbaycan Respublikasında insan hüquqlarının müdafiəsi üzrə Milli Fəaliyyət Planı” insan hüquqlarının təmin edilməsi prosesinin keyfiyyətcə yeni müstəviyə keçməsinə, universal və regional səviyyədə yeni əməkdaşlıq strategiyasının qurulmasına, dövlətlə vətəndaş cəmiyyəti arasında tərəfdaşlıq münasibətlərinin yaradılmasına xidmət edir.
Bunun ardınca insanların hüquq və azadlıqlarının daha uğurlu şəkildə qorunması üçün 18 mart 2009-cu ildə Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasına əlavələr və dəyişikliklər edilməsi üçün ümumxalq səsverməsi (referendum) keçirildi. Referendumla Konstitusiyaya 29 düzəliş edildi. Bu düzəlişlərin hər biri Azərbaycan vətəndaşlarının hüquq və azadlıqlarının daha yaxşı şəkildə qorunmasına xidmət edirdi.
Vətəndaş cəmiyyətinin normal inkişafı üçün də zəruri addımlar atıldı. Məsələn, “Gender bərabərliyi”, “Qadın və uşaq hüquqları” və digər qanunlar qəbul edildi. Bu qanunların icrası üçün müvafiq işlər görüldü.
Təbii ki, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin bu sahədə ən böyük xidməti onun
Təşəbbüsü ilə “Azərbaycan 2020: gələcəyə baxış” İnkişaf Konsepsiyasının qəbul edilməsi idi. Konsepsiya demokratik prinsiplər gözlənilməklə açıq müzakirəyə verildi və yekun sənəd maraqlı tərəflərin, o cümlədən vətəndaş cəmiyyəti təsisatlarının və vətəndaşların çoxsaylı rəy və təklifləri nəzərə alınmaqla ərsəyə gətirildi. “Azərbaycan 2020: gələcəyə baxış” İnkişaf Konsepsiyası ölkə həyatının bütün sahələrində inkişaf siyasətinin əsas strateji hədəflərini özündə ehtiva edir və onun həyata keçirilməsi məqsədli dövlət proqramları vasitəsi ilə gerçəkləşdirilir.
Bir sözlə, yaşadığımız son 30 ildə Azərbaycanda insan hüquq və azadlıqlarının müdafiəsi, vətəndaşların hüquqi, siyasi mədəniyyət səviyyəsinin yüksəldilməsi, sosial və siyasi fəallığının artırılması üçün bütün zəruri addımlar atılıb. Bu günlər yaşadığımız parlament seçkilərindəki ictimai fəallıq və cəmiyyətdəki maraq da bunun əyani sübutu və təzahürüdür.
Natiq Səlim
KONKRET.az
P.S. Yazı Azərbaycan Respublikası Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə “insan hüquq və azadlıqlarının müdafiəsi, vətəndaşların hüquqi, siyasi mədəniyyət səviyyəsinin yüksəldilməsi, sosial və siyasi fəallığının artırılması” mövzusuna uyğun olaraq dərc edilir.