Moskva və Ankara  hərbi gücləri sayəsində özlərini regional nizamın hakimləri rolunda göstərərək, Ermənistan və Azərbaycan arasındakı qarşıdurmaya son verdilər.

Kədərli gündür. Qəribədir ki, münaqişələrin sülh yolu ilə həlli və ərazi bütövlüyünə hörmət missiyasını boynuna götürmüş Paris Xartiyasının otuzuncu ildönümünü qeyd etməyə hazırlaşdığı bir vaxtda Cənubi Qafqazda diplomatların və siyasətçilərin yarada bilmədiyini altı həftə ərzində tətbiq olunan bir hərbi güc iyirmi ildən artıq davam edən siyasi proseslərə son verdi.

Və nəticədə ABŞ və Avropa mühüm bir sülh prosesindən kənarda qaldı. Bu prosesdə ABŞ və Avropa ilə yanaşı ən çox itirən Ermənistan oldu. Azərbaycandan aldığı ərazilərin hamısını geri qaytarmaq məcburiyyətində qaldı. Ən əsası Dağlıq Qarabağ üzərində nəzarəti itirdi.

Azərbaycan və onun prezidenti İlham Əliyev özlərini real qalib kimi təqdim edir. Təbiidir. Bu qələbə Türkiyənin dəstəyi və Rus qoşunlarının ərazilərinə yerləşdirilməsi bahasına olsa belə.

Ona görə də 10 noyabr razılaşmasında qazanan təkcə Azərbaycan olmadı. Bu razılaşmada Rusiya, xüsusilə də Türkiyə də qazanclı çıxdı. Çünki nəticə etibarı ilə Türkiyə və Rusiya regionda güc sahibləri olduqlarını ortaya qoydular. Türkiyənin Azərbaycana verdiyi pilotsuz döyüş aparatları isə Ankaranın həm də son dövrlər nə qədər gücləndiyinin göstəricisidir.

Vladimir Putin də öz növbəsində döyüşən iki ölkə üzərində öz təsir imkanlarını dünyaya sübut etmiş oldu. Ukraynanın işğalından altı il sonra postsovet məkanındakı hərbi mövcudluğunu və təsir imkanlarını bir qədər də genişləndirdi. Ən əsası Ermənistanın Rusiyanın vassalı olması sübuta yetirildi. Çünki iki il əvvəl demokratik yolla hakimiyyətə gələn Nikol Paşinyan Qərb yönümlü siyasət yeritmək istəyirdi. 10 noyabrda bu siyasətə son verilmiş oldu.

10 noyabrda itirənlər arasında Avropa diplomatiyası da var. Bu müharibə ATƏT-in (Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatı) yaratdığı, Rusiya, ABŞ və Fransanın həmsədr olduğu Minsk qrupunun uğursuzluğuna son verdi. Onun himayəsində illərdir davam edən zəif danışıqlar  prosesi heç bir uğur qazanmadı. Bununla da Avropa və ABŞ Avrasiyada, xüsusilə də Qafqazda çox böyük diplomatik uğursuzluğa düçar oldu.

“Le Monde” 12 noyabr 2020.

Tərcümə etdi: Surxay Atakişiyev,

KONKRET.az