“Rusofobiya və millətçilik postsovet ölkələrinin heç birinə heç bir üstünlük vermədi və onların heç bir problemini, o cümlədən siyasi sabitliyi həll etmədi”.
KONKRET.az xəbər verir ki, bu barədə siyasi şərhçi Aleksandr Savelyov özünün analitik materialında yazıb.
Analitik Orta Asiya ölkələrinin mövcud problemlərinə də xüsusi diqqət yetirib. O, məqaləsində daha sonra yazır:
“Mərkəzi Asiyanın problemləri həllini tapmayıb: Qırğızıstanla Tacikistan arasında qarşıdurma uzun müddətdir davam edir, Qazaxıstan növbədənkənar seçkilər gəlir. Seçkilərin keçirilməsi zərurəti KTMT-nin, yəni Rusiyanın köməyi ilə yatırılan yanvar çevrilişindən sonra yaranıb. Türkmənistan avtarkiya (xarici mühitlə mübadilədən minimal asılılıqla cəmiyyətin qapalı təkrar istehsalı sistemi) vəziyyətindədir və ölkənin sosial-iqtisadi vəziyyəti aşağılayıcı klassik irsi şərq despotizminə çevrilib. Nəhayət, Özbəkistan regionda liderlik uğrunda Qazaxıstanla sırf rəqabətini davam etdirərkən qaçılmaz iqtisadi və siyasi islahatların astanasındadır.
Bütün bu ölkələr bu və ya digər şəkildə qtisadi cəhətdən Rusiyadan, Rusiyanın mal və əmək bazarından, infrastruktur imkanlarından və nəhayət, birbaşa maliyyə yardımından asılıdır. Onların hamısı müxtəlif inteqrasiya birliklərinin – MDB, Aİİ və KTMT-nin üzvləridir.
Eyni zamanda, yanlış başa düşülən bərabərlik yalnız ikitərəfli münasibətləri və çoxtərəfli inteqrasiyanı ləngidir, real sosial-iqtisadi problemlərin heç birini həll etmir və dövlətlərarası məsələlərin həllinə kömək etmir. Rusiya ilə formal bərabərliyin vurğulanması yalnız əsasən korrupsiyaya uğramış elitaların güc mövqelərinin qorunub-saxlanmasına və möhkəmlənməsinə xidmət edir və bu ölkələrin Qərb tərəfindən müstəmləkə əsarətinə çevrilməsinə töhfə verir.
Postsovet məkanında Rusiyanın xarici siyasətinin yumşaqlığı anti-Rusiya təzahürlərinin artmasına kömək edir. “Rusiya olmalıdır” tezisi çoxdan postsovet dövlətlərinin Moskvaya münasibətində əsas tezislərdən birinə çevrilib. İndi onun üçün çətin anlarda bəzi paytaxtlarda hesab edirdilər ki, Rusiya getdikcə daha çox “olmalıdır” və getdikcə daha çox tələb və iddialar irəli sürmək hüququna malikdir”.
Siyasi şərhçi xüsusi olaraq vurğulayır ki, Qırğızıstan Qərbin ikinci dərəcəli sanksiyaları qorxusundan “Mir” ödəniş sistemindən imtina edib ki, bu da Rusiya ilə ikitərəfli münasibətlərə və çoxtərəfli inteqrasiya proseslərinə ziddir:
“Rusiya nəinki Qırğızıstanda müxtəlif layihələri tez-tez dönməz şəkildə maliyyələşdirir, həm də xarici ticarət dövriyyəsində birinci yeri tutur (30%-dən çox). Digər postsovet ölkələri, habelə Qərbin sanksiyaları altında olan Rusiyaya dost Çin respublikanın xarici ticarətinin təxminən yarısını təmin edir. Qırğızıstanın əsas xarici ticarət tərəfdaşı Böyük Britaniya olduğu halda, “kollektiv Qərb” ölkələri Qırğızıstanın ixracının yalnız üçdə birini, idxalının isə daha az hissəsini təşkil edir. Məhz Londonda 1919-cu ildən bəri hər gün qızılın dünya qiymətləri təyin olunur – Qırğızıstanın əsas ixrac mövqeyi (30%-ə qədər). Qızıl yüksək likvid bir əmtəədir, qızıl bazarı demək olar ki, həmişə alıcı bazarı deyil, satıcı bazarıdır, buna görə də Qırğızıstan öz iqtisadiyyatında və xarici ticarətində praktiki olaraq nə Böyük Britaniyadan, nə də Qərbdən asılı deyil.
Lakin bu ölkənin Rusiyadan asılılığı yüksək səviyyədə qalır və qlobal böhran dərinləşdikcə daha da artacaq. Qırğızıstanın xarici ticarətində Rusiyanın üstünlüyü ilə yanaşı, Rusiyada bu keçmiş Sovet respublikasından bir milyondan çox əmək miqrantı var. Onlar öz vətənlərinin iqtisadiyyatını ildə 3 milyard dollara qədər müntəzəm pul köçürmələri ilə əhəmiyyətli dərəcədə doldurur, həm də Qırğızıstanın özündə demoqrafik və sosial təzyiqi azaldır.
Bu şəraitdə Qırğızıstanda qəbul edilən qərarların iqtisadi deyil, siyasi səbəbini görməmək çətindir.
- Rusiya Federasiyasının postsovet məkanında diplomatik səylərinin bütün yumşaqlığı və boşluqları ilə öz maraqlarımızı xatırlamağın vaxtıdır. Millətçi dövləti dəstəkləmək, qidalandırmaq Rusiyaya qarşı işləyir. İnteqrasiya, o cümlədən iqtisadi inteqrasiya ölkəmiz və onun təhlükəsizliyi üçün önəmlidir.
Bizim tərəfdaşlarımızın və müttəfiqlərimizin praktiki fəaliyyətlərində Rusiyanın maraqlarını nəzərə almaq üçün əlavə motivlərin olması vacibdir”.
KONKRET.az-ın ANALİTİK QRUPU