Dekabrın 19-da Ermənistanda ümumxalq matəm günüdür. İkinci Qarabağ müharibəsində ölmüş ermənilərin xatirəsinə həsr olunan matəm 3 gün çəkəcək. Ermənilərin yas tutmasına bir söz demirəm. Amma məni narahat edən matəm gününün seçildiyi tarixdir. Niyə məhz 19 dekabr? Çünki həmin gün Ermənistanın hərbi kaputilyasıiyasının və Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpa olduğu tarixdən 40 gün keçir. Bax, məni narahat edən də bu məsələdir. Ermənilər məğlubiyyətlərinə yas tuturlar yoxsa, Azərbaycanın şanlı qələbəsinə? İndi deyəcəksiniz ki, burda narahat olası nə var? Amma mən deyirəm ki, var. Çünki hələ neçə yüz illər bundan qabaq böyük türk fatehi Əmir Teymur deyirdi ki, “Erməniləri bir millət kimi yer üzündən silmədiyim üçün gələcəkdə ya məni alqışlayacaq, ya da lənətləyəcəklər”.

Ermənilər qədər şərəfsiz, ermənilər qədər kəmfürsət millət yer üzündə yoxdur. Ona görə də dekabrın 19-u üçün çox narahatam. Çox güman ki, ermənilər matəm günlərinə nəsə planlaşdırırlar. Bu, terror da ola bilər, təxribat da. Bunun üçün hamılıqla ayıq olmalıyıq. Onsuzda ermənilər durmaq bilmirlər. Bacardıqları qədər bəd əməllər törədirlər. Necə ki, 10 noyabr sülh anlaşmasından sonra dəfələrlə Qarabağda təxribatlar törətdilər. 10 dekabr Zəfər paradından sonra da sakit durmadılar. Üstəlik, ermənilər  təxribatlarına haqq qazandırmağa çalışırlar da. Son günlərin hadisələri göstərdi ki, ermənilər asanlıqla daşı ətəklərindən tökmək fikrində deyillər. Ən xırda ehtimaldan belə yararlanmağa çalışırlar. Dekabrın 10-dan 12-dək Xocavənd rayonu ərazisində törədilənlər buna əyani sübutdur. Sıravi ermənilər bir yana, Ermənistanın siyasi dairələrində də Dağlıq Qarabağda silahlı erməni dəstələrinin olmasından həvəslə danışırlar. Və beynəlxalq aləmdən, xüsusilə də Rusiyadan həmin silahlı birləşmələrə dəstək istəyirlər. Baxmayaraq ki, sülh anlaşmasına görə Dağlıq Qarabağdakı Ermənistan silahlı qüvvələri tərksilah olmalı idi. Amma Rusiya sülhməramlıları erməni silahlı dəstələrinə ən pis halda loyal münasibət göstərir. Bunun da müəyyən səbəbləri var.

Birincisi, bu silahlı dəstələrin olması Rusiya tərəfinin işinə yarayır. Bundan Azərbaycana təzyiq vasitəsi kimi istifadə edirlər. Hələ demirəm ki, gizlində onları silahlandırırlar da. Çünki rus ordusu 28 ildən sonra o təxribatçıların hesabına Azərbaycana qayıtdı. Və tezliklə Qarabağı tərk etmək niyyətləri yoxdur.

İkincisi, Qarabağda silahlı dəstələrin olmasından Rusiya Ermənistana da təzyiq vasitəsi kimi istifadə edir. Yəni onlara ümid verərək deyirlər ki, “Baxın ha, özünüzü ağıllı aparsanız, sizin üçün nələrisə edə bilərik”.

Amma geopolitik prizmadan baxanda bu oyunlar Rusiyanın cılız və çarəsiz durumda olduğunu göstərir. Rusiya Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanımağa və onun bərpa edilməsinə yardımçı olmaq məcburiyyətindədir. Bu, Rusiya üçün bir növ “olum, ya ölüm” dilemmasıdır. Açıq şəkildə Ermənistanın yanında durmaq Rusiyanın sonunu gətirəcək. Azərbaycanı müdafiə edəcəyi təqdirdə Rusiya həm Bakının, həm də Ankaranın, dolayısı ilə türk dünyasının və islam aləminin davamlı dəstəyini qazanacaq.

Üstəlik, Qarabağda sülhü təmin etməklə Rusiya dünyaya özünü yeni imicdə-sülhməramlı kimi təqdim etmək şansı qazanacaq. Bu adsa Ermənistanın əsrlər boyu Rusiyaya verdiyi və yaxud bundan sonra yüz illər boyu verə biləcəyi dividendlərdən dəfələrlə böyükdür. Çünki dünya hər zaman Rusiyanı şərin müdafiəçisi kimi tanıyıb. Və nəhayət rus elitası bu mənfur imicdən qurtulmaq istəyir. Rusiyanın yeni hədəflərinə çatmasında isə Azərbaycan ən yaxşı dəstəkçi ola bilər. Ona görə də Rusiyanın siyasi elitasında da, ziyalı zümrəsində də son vaxtlar Azərbaycanın maraqlarından (obyektiv mövqedən) çıxış edənlərin sayı durmadan artır. Doğrudur, Rusiyanın iqtisadi-siyasi, sosial-mədəni həyatında ermənilər dərin kök salıblar. Amma dövran dəyişir. Rusiya da yenilənməlidr, modernləşməlidir. Baxışlarını, yanaşmalarını dəyişməlidir. Əks təqdirdə bu gedişlə Rusiya Federasiyası adı ancaq tarix kitablarında qalacaq.

Yeri gəlmişkən, Cümşüd Nuriyev bu gün açıqlama verib ki, erməni əsilli Mişutsinlə Lavrov Putini sıxır. Putin də zor-xoş Ermənistanın tərəfini saxlamaq məcburiyyətində qalır. Xeyr, belə deyil. Böyük dövlətlərin böyük siyasətləri olur. O böyük siyasətin də bir qolu kiçik dövlətlərdən öz maraqları üçün istifadə taktikasıdır. Necə ki Ermənistana münasibət hər zaman bu konteksdən olub. İndi də Rusiya Azərbaycandan yeni hədəfləri üçün istifadə etmək istəyir. Əslində rusların bu dəfə bizdən istədiyi müəyyən mənada bizim milli maraqlarımıza uyur. Necə deyərlər, “Mənimlə işi olmayan qurd, min yaşasın”. Təki ruslar Dağlıq Qrabağda Azərbaycan qanunlarının tətbiqinə təkan versinlər, sürətləndirsinlər. Bizdə onların istədiyi “müsbət xarakteristika”nın altına imzamızı atarıq. Ona görə də Cümşüd Nuriyevin fikirləri reallığı əks etdirmir. Bu, subyektiv baxışdır.

Belə bir deyim var: Böyük dövlətlərdə təşəbbüslər aşağılardan, kiçik dövlətlərdə isə təşəbbüslər yuxarıdan gəlir”. Bu gün Rusiyada da yeni çağırışlar getdikcə güclənir. Putinsə ağıllı adamdır. O ağıllı təkliflərə açıqdır. Ən azı ona görə ki, vətənini sevir,ən çoxu isə ona görə ki, tarixdə Rusiyanın xilaskarı kimi qalmaq istəyir.

Bütün bunlardan çıxarış edərək rusların Qarabağda ermənilərin xeyrinə böyük ölçüdə hansısa addım atacağı gözlənilmir. Amma unutmayaq ki, rusların yanındakı erməni tulalardır. O ermənilər ki, onları böyük ədib və yazıçı Jemçuynikov belə xarakterizə edir: “Qışqıra-qışqıra danışmaq bu xalqın xəstəliyidir. Özgə millətləri də özlərinin xeyrinə qışqırmağa, yalan informasiya yaymağa cəlb edə bilirlər”. Amma dövran dəyişib. İndi Rusiyada dahi rus şairi Aleksandr Puşkin kimi düşünənlər çoxdur. Dahi ədib özünün “Qafqaz əsiri” poemasında yazırdı ki:

И вновь наступит мир добра, и мир который процветает.
Мир без армян и мир без зла, мир что надеждой окрыляет
И будет счастье на земле, и будет мир меж всех народов
И солнце выглянет опять, из-за покрытых тьмою сводов.
Армяне скоро ваш конец, конец который неизбежен.

Surxay Atakişiyev,

KONKRET.az.