“Ərdoğan pantürkist fikirlərilə flört etməyə başlayıb. Bu isə o deməkdir ki, Türkiyə lideri öhdəliklər olmadan maksimum diqqəti üzərinə cəlb edir”.
KONKRET.az xəbər verir ki, bu fikirləri M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinin dosenti Pavel Şlıkov “Kommersant”a verdiyi müsahibəsində deyib.
O vurğulayıb ki, Türkiyə postsovet məkanında özünə yer tutmaq istəyir və əsasən türklərin yaşadığı, Adriatik dənizindən Çin səddinə qədər uzanan bir bölgədə nüfuzunu daha da artırmağa başlayıb. Əlbəttə bu, Rusiyanın diqqətindən yayına bilməz.
Mütəxəssisin fikrincə, Rusiya ilə Türkiyə arasındakı münasibətlər lider mərkəzlidir, yəni dünyaya baxışları çox oxşar olan iki prezidentin şəxsi münasibətlərinə əsaslanır.
Pavel Şlıkov deyib ki, “Yaxınlaşmanın təhrikçiləri antiqərb hissləri, AB və ABŞ-ın hər iki ölkəyə qarşı tətbiq etdiyi sanksiyalardır”.
Bu günə qədər Rusiya lideri həmkarının hərəkətlərinə müvəffəqiyyətlə cavab verə bilib. Ekspert regional gündəmə dair öz vizyonunu tətbiq etməyə çalışan Ankaradan hər şey gözlədiyini də diqqətə çatdırıb: “Ancaq hər an hər şey dəyişə bilər. Ərdoğanın yerli auditoriyadan bal toplamaq məqsədli gedişlərinin nə qədər sürəcəyini bilmirik, xüsusən də mümkün olan erkən seçkilər vəziyyətində. Lakin aydındır ki, prezident üçün uğur hekayələrini toplamaq çox vacibdir”.
Cənab Şlıkovun sözlərinə görə, 2015-ci il böhranından sonra (türklər Suriya səmasında bir Rusiya təyyarəsini vurmuşdu və Vladimir Putin bunu “arxadan zərbə” adlandırmışdı) və sonrakı yeddi aylıq “soyuq müharibə” Moskva ilə Ankara arasındakı münasibətlərdə yeni bir qarşılıqlı modelin tətbiqi ilə nəticələndi. Regional təhlükəsizlik problemləri baxımından bu model hələ ki, uğurludur.
“Modelin paradoksu ondadır ki, iki ölkə regional gündəmin bir çox məsələsinə yanaşmalarında fərqlidir, lakin bu, onların dialoqlarını mümkünsüz etmir. Üstəlik, son zamanlarda regional təhlükəsizlik sahəsində əməkdaşlığın ikitərəfli münasibətlərin bir çox digər aspektlərini arxa plana atdığına dair faktlar da var”, – deyə Pavel Şlıkov bildirib.
Bununla yanaşı, mütəxəssisin sözlərinə görə, 2020 “regional təhlükəsizlik” gündəminin genişlənməsi kontekstində Ankara ilə Moskva arasındakı dialoq getdikcə çətinləşib.
Bəzi məyusluqların da bir səbəbi var. Türkiyənin Rusiya ilə əlaqələrini inkişaf etdirmək istəməsində Suriyadakı işbirliyindən kənara çıxmaq istəyi çox ziddiyyətli nəticələr verdi. “S-400 hava müdafiə sistemi Türkiyə tərəfindən satın alındıqdan sonra xüsusi ümidlər hərbi-texniki əməkdaşlıqla əlaqələndirildi, lakin həyata keçirilmədi. Son zamanlarda Ankaranın bu razılaşmadan bezməyə başladığı təəssüratı var”, – deyə ekspert vurğulayıb.
Mütəxəssis Moskvanın Ankaraya təsir gücünün azaldılmasına, ilk növbədə Türkiyə qaz bazarını itirmə perspektivinə diqqət çəkib. Ticarət əlaqələrinin inkişafı da ürəkaçan deyil.
Ən azı on ildir iki ölkə lideri 100 milyard dollarlıq dövriyyə çubuğunu keçmək planlarını açıqlasa da buna yaxınlaşmır.
2008-ci ildə Rusiya-Türkiyə ticarət dövriyyəsi 37 milyard dollara çatmışdısa, 2019-cu ildə 26,3 milyard dollara düşdü. Müqayisə üçün, Ankaranın davamlı olaraq yeni sanksiya və təhdidlər qəbul etdiyi Türkiyə ilə Avropa Birliyi arasındakı ticarət 2018-ci ildə 138 milyard avro təşkil edib.
Pavel Şlıkov Co Baydenin ABŞ prezidenti vəzifəsinə başlamasından sonra Rusiya ilə münasibətlərin Ankara ilə Vaşinqton arasında “bazarlıq çipi” olacağını da istisna etməyib.
ABŞ-ın Suriyadakı xüsusi elçisi, eyni zamanda noyabr ayında təqaüdə çıxan Ankara səfiri (2008-2010) Ceyms Ceffri Al-Monitor-a verdiyi müsahibəsində deyib: “Ərdoğan ona dişlərini göstərməyincə geri çəkilməyəcək”. O, ABŞ-ın Yaxın Şərq, Qafqaz və Qara dəniz bölgəsində Türkiyəsiz hərəkət edə bilməyəcəyini də əlavə edib. “Türkiyə Rusiya və İranın təbii düşmənidir”, – deyə Pavel Şlıkov bildirib.
Natiq Səlim,
KONKRET