“ABŞ-ın dəstəklədiyi İsrailin də iştirak etdiyi son münaqişə mühitində Fələstində və Livanda yaşanan vəhşiliklər, Suriyada 15 ildən artıq bir müddətdə yeni vəziyyət və ABŞ, Türkiyə, Rusiya və İranın bu hadisələrdə fəal iştirakı yeni bir vəziyyəti ortaya çıxarıb”.
KONKRET.az xəbər verir ki, bu sözləri köşə yazarı Doğu Silahçıoğlu bildirib.
Onun analitik yazısında daha sonra deyilir:
“Suriyanın üzləşdiyi çətinliklər və bunun nəticəsində bölgədəki siyasi tarazlıqlar alt-üst olub. Türkiyə bu hadisələrdən təsirlənən aparıcı ölkələrdən birinə çevrilib. Çünki siyasi islamçı “nəzarətsiz prezidentlik sistemi”nin yaratdığı dağıdıcılığın töhfəsi ilə yaranan yeni coğrafiyada ölkə üçün yeni təhlükə yaranıb.
Keçmişdə İraq ərazisində ABŞ-ın yaratdığı regional administrasiya və onun qərbində və ona bitişik Suriya torpaqlarında ABŞ-ın dəstəklədiyi YPG/PYD-nin işğal etdiyi ərazidə keyfiyyəti qeyri-müəyyən olan bir inzibati struktur görünməyə başlamışdı. Zamanla formalaşacaq bu quruluş; Alacağı xarici yardım və dəstəklə, xüsusilə hərbi, iqtisadi və siyasi sahədə inkişafını tamamlayaraq şərqdə “İraq Regional Hökuməti” ilə birləşmək və beləliklə, bir dövlət yaratmaq ehtimalını özündə ehtiva edirdi. Türkiyə və İranda yaşayan kürdlər üçün “vətən” yeni yaradılan bölgəyə çıxdı.
Biz bu yeni vəziyyətin imkanlarını nəzərdən keçirməliyik. Bu yeni vəziyyətdə bəzi ölkələr, xüsusən də ABŞ, bəzi Aİ ölkələri və Böyük Britaniya kürd əsilli Türkiyə vətəndaşlarını bu “vətən”lə inteqrasiya istiqamətində təşəbbüslər göstərməyə başlayıb. Separatçı terror təşkilatı İraq və Suriyadakı silahlı ünsürlərini yenidən Türkiyə ərazisinə köçürərək Cənub-Şərqi və Şərqi Anadolu bölgəsini yenidən qaynar bölgəyə çevirərək silahlı terror aktları üçün yeni təşəbbüsə başlaya bilər.
Belə bir inkişaf Türkiyənin milli və ərazi bütövlüyünü təmin etmək və ərazisini qorumaq üçün fövqəladə vəziyyət və hətta regional səfərbərlik tədbirləri görmə zərurəti yarada bilər və bu, genişmiqyaslı daxili təhlükəsizlik əməliyyatının aparılmasını zəruri edə bilər.
Bütün bunların fonunda İraqın şimalında yaradıldığı kimi ABŞ, bəzi AB ölkələri və İngiltərənin də daxil ola biləcəyi bir “koalisiya” bölgədə hərbi nəzarət boşluğu yaratmaq üçün səylərini artıra bilər.
Bu ölkələrin dəstəyi ilə həyata keçiriləcək koalisiya əməliyyatı ilə imperialist məqsədlər üçün cənubdan şimala “İsrail-Kürdüstan-Ermənistan-Gürcüstan” oxu yaradıla bilər. Bölgə torpaqlarının da bu oxa salınması gündəmə gələ bilər.
Yeni təhlükənin ortaya çıxması ilə bölgəni separatçı silahlı ünsürlərdən təmizləmək üçün daxili təhlükəsizlik əməliyyatı davam etməlidir. Türkiyə Silahlı Qüvvələri keçmişdə də göründüyü kimi xaricdən alınan silah texnikası və materiallarından yararlanıb. Bundan əlavə, Türkiyəyə qarşı gizli və ya açıq, ümumi və ya qismən embarqo ön plana çıxa bilər.
Bununla yanaşı, daxili təhlükəsizlik əməliyyatının hava dəstəyi tələblərini yerinə yetirmək üçün Türkiyə Silahlı Qüvvələrinin Türkiyə hava məkanından məhdudiyyətsiz istifadə etməsi vacib olsa da, Türkiyənin regional hava məkanından istifadəsinin qarşısı elektron və ya aktiv üsullarla alına və ya məhdudlaşdırıla bilər.
Bu imkanların reallaşmasından asılı olaraq koalisiya qüvvələrinin əməliyyatı yeni müstəqil dövlətin şimalında Türkiyəyə doğru genişlənə, əməliyyatın sərhədləri isə eyni vaxtda və ya ayrı-ayrılıqda İran ərazisinin şimal-qərbinə çata biləcək formada ola bilər.
Bu kontekstdə separatçı qüvvələrə göstərilən beynəlxalq dəstək hadisələrin gedişatına təsir göstərə bilər. Bu təşəbbüslər Türkiyənin regionda daha geniş və əhatəli tədbirlər görməsini şərtləndirəcək. Nəticədə ümumi səfərbərlik və müharibə vəziyyəti elan edilməsinə gətirib çıxaran vəziyyət yarana bilər.
ABŞ, bəzi AB ölkələri və İngiltərənin Türkiyə və Türkiyə ətrafındakı coğrafiya ilə bağlı qiymətləndirmələrində fərqliliklər olduğu bir həqiqətdir. Bu ölkələrin bəzilərinin Türkiyədəki separatçı hərəkata baxışı da fərqli, Türkiyənin milli maraqlarını təhdid edən bir səviyyədədir. Problem getdikcə genişlənir və problemlə məşğul olan ölkələrin sayı artır. Bu, Türkiyənin gələcəkdə bir çox sahədə regionda hədəfləri olan ABŞ, bəzi Aİ ölkələri və İngiltərə ilə qarşı-qarşıya duracaq”.
Hazırladı: Rəsmiyyə Şərifova,
KONKRET.az