“Bu gün sosial mediada ermənilər yeni bir iddia ortaya atıblar. Guya Qafqaz xalqları arasında orta əsrlərdən etibarən məhşur olan xaş onların mətbəxinə aiddir”.

KONKRET.az xəbər verir ki, bu sözləri tarixçi alim Zaur Əliyev deyib.

O bildirib ki, hər zaman tarixi, mədəniyyəti və mətbəxi olmayan kiçik xalqlar böyük xalqlardan oğurluq edir, onları özününiləşdirirlər:

“Böyük xalqlar isə mərhəmətli davranır, onların vaxtında cavabını vermir. Tam əminliklə deyirəm, istənilən zamanda sübut edərəm ki, Anadoludan tutmuş Çin səddinə qədər bütün mədəniyyət məhz Azərbaycandan yayılıb və bu gün də İrandan  Turana qədər hər şey bizdən oğurlananlardır. Gürcü və ermənilər də bu coğrafiyaya köçürüldükdən sonra ilk işləri bizə aid olanları öyrənmək, istifadə etmək və özünüküləşdirmək olub”.

Z.Əliyev xaşın yaranma tarixi ilə bağlı müxtəlif versiyaların olduğunu qeyd edib:

“Ermənilərin iddiasına görə, xaş, erməni və gürcü mətbəxinin elementlərini təqdim etməklə ölkəsinin mətbəxini daha da rəngarəngləşdirməyə çalışan I Şah Abbasın dövründə icad edilib. Başqa bir versiyaya görə, xaş Səfəvilər sülaləsi dövründə hazırlanırdı və I Şah Abbas bu yeməyi sadəcə məşhurlaşdırıb. Guya Şah Abbasa xaşı bişirən “erməni aşbaz” olub.

Gəlin,  “xaş” sözünün lingivstik anlayışına nəzər salaq. Bu söz oğuz türkcəsində olan xaşlamaq (bişirmək, yeməyi qaynatmaq) feilindən gəlir. Türkiyə türkcəsində “haşlama”, Azərbaycan türkcəsində “xaşlama”, başqırd türkcəsində “bişkən” (bişirilgən), qazax türkcəsində “pisirilgen et” (pisken) , qırğız türkcəsində “bışkan et”, “kaynatkan et”, özbək türkcəsində “dimləmə”, tatar türkcəsində “pişkən it” (pişirilgən), türkmən türkcəsində “qaynatma”, uyğur türkcəsində “pişirilgən qoş” şəkillərində işlənir. Anadoludan Çin səddinə qədər bütün türk xalqlarında xaş, xaşlama sözü olduğu halda, XVII əsrdə Hindistanın Kəlküttə ərazisindən İrana və oradan da Qafqaza köçürülən qaraçı boşa tayfası (indiki ermənilər) bu sözləri nəinki oğurlayıblar, hətta hazırda türk sözü kimi istifadə edirlər”.

Zaur Əliyev

Alim vurğulayıb ki, xaş mal-qaranın əhliləşdirildiyi müddətdən bəri maldarlar və türklər tərəfindən hazırlanmış, Monqolustandan Türkiyəyə qədər Asiyada geniş yayılmış yeməkdir:

“Bunun, Kulinariya tarixi haqqında – Antuan Kareme, Kaufman, Trakiyalı Dionysius tərəfindən ərsəyə gətirilən “Qrammatika sənəti” və digərlərinin əsərində təsdiqini tapa bilərik. Onlar bu yeməyin yaradıclarının türk xalqlarının olduğunu yazırlar. Ermənilər isə öz iddialarını doğrulmaq üçün mənbə kimi Poxlebkinin kitabını təqdim edirlər. Maraqlıdır ki, Poxlebkin kitabında məhz bu səhvini  düzəltmək üçün ikinci nəşrə təqdim edir, qısa müddət sonra isə 2000-ci ilin 13 aprelində evində qətlə yetirilir.

Türk xalqları kəsdikləri heyvanların əti ilə yanaşı, başı və ayaqlarını xüsusi sup formasında bişirmək üçün xaşlayırdılar. O ad yeməyə bu formada verilib, yəni xaşlanmaqdan yaranan yemək mənasına gəlir. Yeganə ölkə də Azərbaycandır ki, xaş qonaqlığı haqqında film çəkilib. Vaqif Mustafayevin “Musiqili Xaş” filmi bu yemək barədə dünyada yeganə ekran işi sayılır”.//Globalinfo.az