KTMT nizamnaməsinin əsas hissələrindən biri, 9-cu maddədir ki, müttəfiq üzv dövlətlər beynəlxalq və regional təhlükəsizlik məsələlərində xarici siyasət mövqelərini razılaşdırırlar və koordinasiya edirlər, bunun üçün həm də Təşkilatın məsləhət mexanizmləri və prosedurlarından istifadə edirlər. Ermənistan Tədqiqat və İnkişaf İnstitutunun Müdafiə Tədqiqatları şöbəsinin müdiri, ekspert Leonid Nersisyanın sözlərinə görə, bu məqama hər zaman və bütün dövlətlər tərəfindən riayət olunmur.
“Əvvəla, bu, təşkilat üzvlərinin çox fərqli maraqları və birləşdirən amil ola biləcək vahid bir rəqibin olmaması ilə əlaqədardır. Azərbaycan ordusunda İrəvanla ittifaqda olan Qazaxıstan və ya Belarus silahlı qüvvələrinə məxsus silahlar var. Bundan əlavə, KTMT üzvlərinin hərəkətləri nadir hallarda bir-biri ilə uyğunlaşır – bu, Rusiyanın Krım üzrə səsverməsində göründü: Rusiyanı yalnız Ermənistan və Belarus dəstəkləmişdilər. Belə “azadlığın” başqa bir nümunəsi, KTMT üzvü olan ölkələrin müttəfiqi Ermənistanla rəsmi şəkildə müharibə aparan Azərbaycana silah satmalarıdır. Əslində təşkilat üzvləri arasında o qədər də real əlaqələr yoxdur – əslən onların hamısı Rusiya ilə əlaqə qurmaqda maraqlıdır, bir-birinə isə maraqları o qədər də yoxdur”, – deyə Nersisyan bildirib.
Onun sözlərinə görə, klassik ittifaq yaratmaq üçün KTMT-yə üzv olan bütün dövlətlər ən azı müttəfiqlərin həyati maraqlarına toxunan zaman təşkilatın nizamnaməsinin 9-cu maddəsinə əməl etməlidirlər. Həmçinin dövlətlər öz suverenliyinin bir hissəsini eyni dərəcədə qurban verməlidirlər – yalnız bu halda KTMT iddiası güclü olan bir regional təşkilata çevrilə bilər.
Nersisyan qeyd edib ki, Rusiya ilə hərbi-texniki əməkdaşlıq KTMT-nin ən real və əsas sütunudur. Ermənistan üçün bu maddə daha zəngin Azərbaycanla münaqişəni nəzərə alaraq xüsusilə vacibdir, lakin digər iştirakçılar, xüsusən də Rusiya hərbi-sənaye kompleksinin Rusiya müəssisələri ilə güclü əməkdaşlıq edən Belarus üçün heç də vacib deyil.
“Rusiya üçün bu postsovet məkanının hissələrinə təsirini saxlamaq üçün yaxşı bir vasitədir, çünki hərbi-texniki əməkdaşlıq üçün belə əlverişli şərait dövlətlərin geosiyasi oriyentasiyasının müəyyənləşdirilməsində ciddi arqumentdir. Bundan əlavə, KTMT müttəfiqlərinin Rusiya texnologiyası ilə təchiz edilməsi vahid sursat və rabitə standartlarına imkan verir ki, bu da hərbi əməliyyatların səmərəli aparılması üçün çox vacibdir. Bu, Rusiyaya, öz sərhədlərinin bufer zonası yaratmağa imkan verir, xüsusən də hava müdafiəsi sahəsində müttəfiqlərin radar stansiyalarından gələn məlumat əhəmiyyətli dərəcədə böyük məsafələrdə səmaya nəzarət etməyə imkan verir “, – deyə spiker vurğulayıb.
KONKRET.az bildirir ki, bütün bunlara baxmayaraq, ekspert bu sahədə böyümək üçün yer olduğuna inanır – ortaq sənayenin inkişafı baxımından kifayət qədər böyük bir potensial var. Ermənistanda, xüsusən sovet zirehli texnikalarının modernləşdirilməsi sahəsində bir sıra müştərək müəssisələrin yaradılması olduqca maraqlı olardı:
“Məsələn, Gümrüdəki Rusiyanın 102-ci hərbi bazası Ermənistan silahlı qüvvələri ilə eyni T-72B tankları ilə silahlanmışdır. Bu nəqliyyat vasitələri müasir tələblərə cavab vermir (məsələn, gecə döyüş imkanları ilə). T-72B3-nin modernləşdirilməsi onların T-90A ilə müqayisə oluna biləcək səviyyəyə qaldırılmasına imkan verir. Lakin maddi-texniki çətinliklər nəzərə alınmaqla, onlarla və ya hətta yüzlərlə zirehli texnikanın Ermənistandan Nijni Tayila (Uralvaqonzavod-un yerləşdiyi ərazi) hərbi nəqliyyat təyyarələri ilə çatdırılması çox bahadır və işin maya dəyərini artıracaq. Eyni zamanda, tankların əsaslı təmirini çoxdan mənimsəyən Çarentsavan dəzgah fabrikinin Ermənistanda olması, bunun üçün yalnız zəruri olan komponentləri çatdırmaqla modernləşdirmə prosesini tez bir zamanda öz imkanlarına uyğun şəkildə qurmağa imkan verir. Bundan əlavə, ən yaxın gələcəkdə bölgə ölkələrinə (Ermənistan vəziyyətində olan Orta Şərq ölkələrinə) ixraca yönəldilmiş yığma zavodları iqtisadi baxımdan qazanclı ola bilər”, – deyə Nersisyan problemin həll yoluna toxunub.
Beləliklə, KTMT bu gün daha çox Rusiya ilə hərbi-texniki əməkdaşlıq üçün bir klubdur. Münasibətlərin belə bir formatı ittifaqa üzv ölkələr üçün olduqca əlverişli və qarşılıqlı faydalıdır. Buna baxmayaraq, başqa bir yol mümkündür – bir çox hərəkətləri özündə cəmləşdirən ittifaqın modernləşdirilməsi. “İttifaqda iştirak edən ölkələrin mənafeyinə və həyati maraqlarına zidd olan hərəkətlər istisna edilməlidir”, – deyə ekspert sözlərini yekunlaşdırıb.