Alimlər Türkiyədə baş verən zəlzələnin niyə bu qədər güclü olduğunu və bundan sonra nə olacağını izah edirlər.
KONKRET.az xəbər verir ki, alimlərin proqnozlarına görə, seysmiklik hələ bir müddət davam edəcək və qurbanların sayı on minlərlə ola bilər.
Seysmoloqların fikrincə, Türkiyə və Suriyada baş verən 7,8 bal gücündə zəlzələ bu onilliyin ən ölümcül zəlzələlərindən biri olacaq.
1970-ci ildən bu yana ərazidə Rixter şkalası üzrə 6.0-dan yuxarı yalnız üç zəlzələ qeydə alınıb. Ancaq 1822-ci ildə bölgədə 7 bal gücündə zəlzələ baş verib və təxminən 20.000 adam ölüb.
Orta hesabla hər il 7.0 bal gücündə 20-dən az olmayaraq zəlzələ olur ki, bu da Türkiyəni şiddətli zəlzələ halına gətirir.
London Universitet Kollecinin Fəlakət Riski və Azaldılması İnstitutunun rəhbəri Coanna For Uokerin sözlərinə görə, 2016-cı ildə İtaliyanın mərkəzi hissəsində baş verən və təxminən 300 nəfərin ölümünə səbəb olan 6,2 bal gücündə zəlzələ ilə müqayisədə Türkiyə-Suriya zəlzələsi 250 dəfə çox enerji buraxıb.
2013-cü ildən 2022-ci ilə qədər yalnız iki ən ölümcül zəlzələ bazar ertəsi zəlzələ kimi eyni maqnitudaya malik idi.
Alimlərin fikrincə, Şərqi Anadolu qırılması sürüşmədir. Burada bərk daş plitələr bir-birinə qarşı şaquli bir nasazlıq xətti ilə itələnir və gərginlik yaradır. Nəticədə, lövhələrdən biri üfüqi bir hərəkətlə sürüşür, zəlzələyə səbəb ola biləcək böyük miqdarda gərginlik buraxır.
Türkiyə-Suriya zəlzələsinin ilkin qopması nisbətən dayaz dərinlikdə başlayıb.
“Yerin səthindəki sarsıntı mənbədə dərin zəlzələdən daha güclü olacaq”, – deyə Böyük Britaniyanın Açıq Universitetinin planetşünas alimi Devid Rotery deyib.
İlkin zəlzələdən 11 dəqiqə sonra bölgədə 6,7 bal gücündə zəlzələ baş verib. Bir neçə saatdan sonra 7,5 bal gücündə zəlzələ olub, günorta saatlarında daha 6 bal gücündə spazma olub.
“İndi biz görürük ki, aktivlik qonşu qırılmalara yayılır. Biz seysmikliyin bir müddət davam edəcəyini gözləyirik”, – seysmoloqlar deyir.
Məsələn, 1822-ci ildə baş verən ölümcül zəlzələdən sonra təkanlar növbəti ildə də davam edib.
Əhalinin məskunlaşdığı ərazilərdə oxşar güclü zəlzələlər minlərlə insanın həyatına son qoyub. 2015-ci ildə Nepalda baş verən 7,8 bal gücündə zəlzələ 9 minə yaxın insanın həyatına son qoyub.
“Bu, yaxşı olmayacaq. Türkiyədə qurbanlar minlərlə, bəlkə də on minlərlə olacaq”, – deyə Britaniya Geoloji Tədqiqat Xidmətinin əməkdar tədqiqatçısı Rocer Musson bildirib.
O əlavə edib ki, soyuq qış havası dağıntılar altında qalan insanların sağ qalma ehtimalının az olması deməkdir.
Son məlumatlara görə, Türkiyə və Suriyada 5 mindən çox insan zəlzələnin qurbanı olub. Xilasetmə işləri hələ də davam edir. Təkcə Türkiyədə 11 min binaya ziyan dəyib.
Xuraman Etibarlı,
KONKRET.az