Noyabrın 23-də səhər saatlarında İsrailin Qüds şəhərində iki partlayış baş verib. Ən azı bir nəfər həlak olub, 20-yə yaxın yaralı var – bir neçəsinin vəziyyəti ağır olaraq qalır. Hadisələrin əsas versiyası terror aktıdır, bununla bağlı üç fələstinli saxlanılıb.
Bundan əvvəl İstanbulda baş verən partlayış, kürdlərin Türkiyəyə raket hücumu və “Pəncə-Qılınc” əməliyyatı kontekstində Yaxın Şərqdə münaqişənin qəsdən qızışdırılmasından danışmaq olar.
Yaxın gələcəkdə burada başlayacaq əsl apokalipsis kimə xeyir verir? Qüdsdəki hücum bölgədə gərginliyi artırmaq üçün növbəti addım olub. Onsuz da partlayan vəziyyət indi sürətlə genişmiqyaslı münaqişəyə və Yaxın Şərqdə əsl apokalipsisə doğru irəliləyir.
Qüdsdəki partlayışlar ərəfəsində Türkiyə Suriyanın şimal-şərqinə, xüsusilə, kürdlərin nəzarətində olan Kahatniyadakı neft bazasına hava zərbələri endirib. Kürdləri dəstəkləyən ABŞ isə prosesi izləməkdə davam edir və müdaxilə etmir. Pentaqon bildirib ki, “ABŞ Müdafiə Nazirliyi Suriyada vəziyyəti sabitləşdirən və ya İraq hökumətinin razılığı olmadan istənilən hərbi əməliyyatı İraqın suverenliyinin pozulması kimi qəbul edir”.
Amma Ərdoğan artıq quru əməliyyatı planlaşdırır: Türkiyə Müdafiə Nazirliyi hərbi heyətin genişləndirilməsini açıqlayıb. Kürdlərin işğal etdiyi Suriyanın şimalına hücum noyabrın 13-də İstanbulda türklərin amerikalıların himayəsi altında fəaliyyət göstərən Kürdüstan Fəhlə Partiyasını ittiham etdiyi terror aktından sonra başlayıb.
İstanbulda partlayış təşkil etdiyinə görə saxlanılan qadın Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinin təlimatçıları tərəfindən təlim keçdiyini bildirib. Türkiyə prezidenti deyib ki, “bunu özümüz həll edəcəyik və Amerikadan icazə istəməyəcəyik”. Ərdoğanın sözlərinə görə, “Hansı addımların atılacağına Türkiyə özü qərar verir. Amerikalılara bu, aydın olmalıdır. Düşünürəm ki, onlar artıq başa düşüblər. Bütün tərəflər tezliklə Türkiyənin atdığı mühüm yeni addımların şahidi olacaqlar”.
Bununla belə, Yaxın Şərqdə baş verənləri anlamaq üçün ən vacib sözlərə diqqət yetirək: “Biz regional liderliyi üstələyib, dünya gücünə çevrilmişik. Baxmayaraq ki, kimsə davamlı olaraq enerjimizi və vaxtımızı boş yerə sərf etməyə çalışsa da, Türkiyə dünya liderlərindən birinə çevrilib”.
Bu arada “Kölgə” siyasət kanalının məlumatına görə, Türkiyənin kəşfiyyat rəhbəri son bir neçə həftə ərzində Dəməşqdə suriyalı həmkarı ilə bir neçə görüş keçirib. Bu, Suriyada müharibənin əks tərəflərində olan dövlətlər arasında buzların əriməsinin əsas əlamətidir. Türkiyə ordusu “Pəncə – Qılınc” əməliyyatı çərçivəsində zərbələr endirib. Ankara ilə Dəməşq arasında münasibətlərin istənilən şəkildə normallaşması on ildir davam edən Suriya müharibəsinin gedişatını dəyişəcək. Əsədin Rusiya və İranın köməyi ilə ölkənin qalan hissəsində üsyançıları darmadağın etməsindən sonra Suriya üsyançılarını şimal-qərbdəki son əsas ərazi dayaqlarında saxlamaq üçün Türkiyənin dəstəyi həyati əhəmiyyət kəsb edib. Və noyabrın 20-də Ərdoğan ilk dəfə Misir prezidenti Əbdülfəttah əs-Sisi ilə görüşüb. Bu, Qətərdə keçirilən dünya çempionatının açılışı çərçivəsində keçirilən qəbulda baş verib.
Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanla ittifaqa girən Milliyyətçi Hərəkat Partiyasının başqanı Dövlət Baxçalı hesab edir ki, dövlət başçısı suriyalı həmkarı Bəşər Əsədlə də görüşməlidir. “Prezidentimizin Misir prezidenti Əbdülfəttah əs-Sisi ilə qurduğu təmas düzgün addımdır. Həmçinin Bəşər Əsədlə görüşmək imkanı yaratmaq və terror təşkilatlarına qarşı birgə tədbirlər hazırlamaq lazımdır”, – deyə Baxçalı bildirib.
Faktiki olaraq Türkiyənin bölgədə yeni qüvvələr balansı formalaşdırmaq cəhdi var. Əgər əvvəllər burada əsas oyunçular ABŞ və İsrail idisə və onlara İran Fələstin, Livan və Suriyada bir sıra müttəfiqləri ilə qarşı çıxırdısa, indi Türkiyə onların hamısını sıxışdırmaq niyyətindədir. Və rəsmi Ankara bunu qısa müddətdə edəcək. Həqiqətən də, 2023-cü ildə Ərdoğanı çətin seçkilər gözləyir və bu seçkilərdə ən mühüm məsələ hazırda Türkiyədə olan 3,7 milyon suriyalı qaçqının ən azı bir qisminin geri qaytarılması olacaq.
ABŞ liderliyi Türkiyəyə vermək niyyətində deyil. Onların regionda vəziyyətin yumşaldılmasına göstərdiyi laqeydlik yalnız Ərdoğana qarşı yönəlmiş aktiv gizli işlə bağlıdır. Bayden Türkiyənin hazırkı rəhbərinin yeni müddətə seçilməsinə mane olmaq üçün hər şeyi etmək niyyətindədir. Bir sıra ekspertlər hətta məsələnin güc yolu ilə həllini də istisna etmirlər. İrandakı nüvə obyektində fars rejimi uranı 60%-ə qədər zənginləşdirə və atom bombası yaratmağa yaxınlaşa bilər. Ərdoğan bunu bilir və NATO öhdəlikləri və Türkiyənin dünya liderliyinə iddiaları qarşısında aktiv manevr etməyə məcburdur.
KONKRET.az-ın ANALİTİK QRUPU