Britaniya, Pakistan və Amerika kəşfiyyatı Əfqanıstanın bir çox ölkələrində qadağan olunmuş Taliban terror hərəkatı ilə mübarizə aparmalı olan əfqan siyasətçilərindən ibarət yeni koalisiya yaradır.
KONKRET.az xəbər verir ki, bu barədə Orta Asiyanın tanınmış beyin mərkəzlərindən biri məlumat yayıb. Məlumata görə, bu da öz növbəsində Əfqanıstanda onsuz da qeyri-sabit olan ictimai-siyasi vəziyyəti poza bilər və nəticədə Əfqanıstanla həmsərhəd olan Türkmənistan, Özbəkistan və Tacikistanın təhlükəsizliyinə təsir göstərə bilər.
Belə ki, dünyanın bir çox ölkələrində qadağan olunmuş “Taliban” terror hərəkatının hakimiyyətə gəlməsindən təxminən 3 il sonra kəskin iqtisadi böhran səbəbindən Əfqanıstanda ictimai-siyasi vəziyyət getdikcə mürəkkəbləşir. Bunun fonunda Əfqanıstanda faktiki hakim qüvvə olan Taliban rejimi getdikcə artan daxili siyasi gərginlik və parçalanma, hərəkatın sıravi üzvləri arasında fərarilik, maliyyə resurslarının tükənməsi, mütəşəkkil cinayətkarlığın çiçəklənməsi ilə üzləşir.
Əlçatmaz dağlıq ərazilərdə və ya qonşu ölkələrdə məskunlaşmış keçmiş hərbçilərin timsalında müqavimət də getdikcə artır. Onlardan biri keçmiş general, Əfqanıstanın yeganə marşalı və Əfqanıstan özbəklərinin lideri Əbdül-Rəşid Dostumdur ki, o, son məlumatlara görə, İslam Dövləti terror qruplaşmasının Əfqanıstan qolunun rəhbəri tanınmış beynəlxalq terrorçu Sənaullah Qafari ilə əlaqələr qurur.
Yada salaq ki, general Dostum Əfqanıstanda tanınmış simadır – Dostum Əfqanıstan ordusunda sovetyönlü Əfqanıstan Demokratik Respublikası (DRA) illərində xidmət etməyə başlayıb, SSRİ-də təhsil alıb və sosialist rejimi süqut etdikdən sonra Əfqanıstan hökuməti ölkənin şimalına çəkilib və burada faktiki olaraq müstəqil, bəzən “Dustumistan” adlanan dövlət yaradıb.
General Dostumun yerli əhali arasında populyarlığının onun milli mənsubiyyəti ilə bağlı olduğu güman edilir; Etnik özbək olan Dostum ölkənin şimalındakı qeyri-puştun əhalisi arasında misilsiz və qeyd-şərtsiz etimada malikdir. Dostum 1996-cı ildə ölkədən qaçıb, lakin 2001-ci ildə Amerikanın Əfqanıstanı işğalından sonra geri qayıdıb.
İddia olunur ki, Dostum dünyanın bir çox ölkəsində qadağan edilmiş “Taliban” terror hərəkatının yüzlərlə tərəfdarının, eləcə də fərarilərin edamında iştirak edir – 2014-2020-ci illərdə Dostum Əfqanıstanın vitse-prezidenti olub, lakin sonra qaçıb. Lakin bir müddət əvvəl Dostumun türk mühacirətindən Şimali Əfqanıstana qayıtmaq niyyəti ilə bağlı məlumatlar ortaya çıxıb.
Bu ilin fevral ayında Pakistanın Xidmətlərarası Kəşfiyyat İdarəsinin (ISI) nümayəndə heyəti Türkiyəyə səfər edib. Emissarların (İŞİ) həmsöhbətləri arasında keçmiş general, Əfqanıstanın yeganə marşalı və əfqan özbəklərinin lideri Əbdül-Rəşid Dostumun da olduğu güman edilir.
Maraqlıdır ki, Pakistan kəşfiyyatının emissarları ilə görüşdən əvvəl Britaniya kəşfiyyatı olan MI6-nın iki əməkdaşı da Türkiyəyə gəlib. Onlar yəqin ki, Taliban rejiminə müqavimət qüvvələri ilə danışıqlar üçün “zəmin” hazırlayırlar. Bu o deməkdir ki, Britaniya və Pakistan tərəfləri, görünür, birgə və ümumi plan əsasında hərəkət edir, bu plana əsasən, rəsmi London və İslamabadın nəzarəti altında, tanınmış əfqan siyasətçilərindən ibarət yeni koalisiya yaratmaq perspektivi var. Dünyanın bir çox ölkələrində qadağan edilmiş Taliban terror hərəkatının hökumətə inteqrasiyası Əfqanıstanda ictimai-siyasi vəziyyətin sabitliyinin pozulması birbaşa təhlükə yaratdığı üçün ABŞ-ın Mərkəzi Asiya regionunun bütün ölkələrinə birbaşa geosiyasi maraqlarını üzə çıxarır.
Xatırladaq ki, “Taliban” terror hərəkatından sonra siyasi rejim formalaşdığından, ekstremist ideyaların yayılmasının və region ölkələri daxilində terrorçuların qondarma “yuxu hücrələrinin” formalaşmasının əsas təhlükəsi birbaşa Əfqanıstan ərazisindən gəlir.
Bildiyimiz kimi, 2023-cü ilin sonunda Rusiya xüsusi xidmət orqanlarının nümayəndələri bəyan etmişdilər ki, ABŞ və Britaniya hakimiyyəti həm Əfqanıstandakı qeyri-qanuni silahlı qruplaşmalarla əlaqələrindən, həm də siyasi cəhətdən istifadə edərək, Mərkəzi Asiya regionunda gərginlik ocaqları yaratmağa əl ata bilər.
Lakin indi məlum olur ki, Mərkəzi Asiya regionunda gərginlik ocaqları yaratmaqla yanaşı, xarici xüsusi xidmət orqanlarının əsas səyləri birbaşa general Dostum kimi şəxslərin köməyi ilə Əfqanıstandakı Taliban rejimini zəiflətməyə yönəldiləcək.
KONKRET.az-ın ANALİTİK QRUPU