Sabah Azərbaycan Memarlar İttifaqının qurultayı keçiriləcək. Növbəti sərhədə yaxınlaşan ölkəmizin memarları hansı vəziyyətdədir?

KONKRET.az xəbər verir ki, bu sualı memar, sənətşünaslıq üzrə elmlər doktoru, professor Elçin Əliyev ünvanlayıb.

“Bir vaxtlar hörmətli yaradıcılıq təşkilatına E.Qasımzadənin rəhbərlik etdiyi bu böyük müddət ərzində, son 10 ildə memarların həyatında nələr dəyişdi? Təəssüf ki,

– sifarışçilərin daimi özbildiyindən əziyyət çəkən memarlar – bu belə də davam edir;

– memarların əməkhaqqı sistemi tənzimlənmədiyindən heç nə dəyişməyib;

– ölkədə memarlıq bazarı hələ də yaranmayıb;

– ölkənin memarlarını narahat edən real problemlər müzakirə edilmir;

– ölkədə layihələrin ictimai müzakirəsi aparılmır;

– ölkədə memarlıq müsabiqələri hələ də keçirilmir – bütün sifarişlər «pərdə» arxasında paylanır;

– əvvəllər tədbirlər keçirtmək üçün memarlardan pul yığırdılar və bu gün də davam edir;

– Azərbaycan memarlıq məktəbinin səviyyəsi beynəlxalq səviyyədə, hətta Cənubi Qafqazın ən yaxın qonşuları ilə müqayisədə bu qədər aşağı olmamışdı – buna görə də biz beynəlxalq müsabiqələrdə iştirakımızı dayandırdıq;

– Azərbaycanın memarlıq tarixində heç vaxt memarlar indiki qədər parçalanmamışdı. Bu günlərdə ölkənin ən yaxşı memarı olan başqa bir həmkarım ərizəsini yazıb alma-materi tərk etdi;

– memarların peşəkar təşkilatının mövcudluğu tarixində heç vaxt ölkədə memarlıq peşəsinə, son on ildə dar bir qrup insan tərəfindən maliyyə maraqlarına xidmət alətinə çevrilmiş Memarlar İttifaqına hörmət belə bir aşağı səviyyəsində olmamışdır;

– Azərbaycanın memarlıq tarixində heç vaxt qurumun məsul katibi ətrafda baş verən korrupsiyaya etiraz edərək istefa verməyib;

– Azərbaycanın memarlıq tarixində heç vaxt qurumun rəhbərliyində cinayət keçmişi olan şəxslər olmayıb: ən son olaraq Memarlar İttifaqının vitse-prezidenti 179.4 («Xüsusilə külli miqdarda mənimsəmə») və 308 («Vəzifə səlahiyyətlərindən sui-istifadə») maddəsi ilə cinayət məsuliyyətinə cəlb edilmiş və ölkəyə oğurlanmış külli miqdarda zərəri ödəmişdir – razılaşın ki, dövlətin səxavətlə himayə etdiyi yaradıcılıq birliyinin indiki rəhbəri üçün bu qəpik-quruşdur;

– Memarlar İttifaqına son yarım əsrdə rəhbərlik etmiş sədrlər – dahi Mikayıl Useynov, Nazim Hacıbəyov, İlham İsmayıl oğlu Əliyev, Hafiz Əmirxanov, Abbas Ələsgərov – təşkilatın maddi sərvət baxımından özləri və yaxınları üçün bir mənbəyə çevrilməsinə imkan verməyiblər, başqa dövlət strukturları qarşısında öz maraqları üçün lobbiçilik etməyiblər. Bu gün sədrin oğlu ilə birgə yaratdığı özəl şirkət, Dövlət Şəhərsalma və Arxitektura Komitəsində keçirilən tenderlərdə «udaraq», «İçəri-şəhər» Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsinin rəhbərliyindən, digər dövlət qurumlarından sifarişlər alır – ona görə də, yeri gəlmişkən, Memarlar İttifaqı cəmiyyətdə vətəndaşları narahat edən məsələlər müzakirə edilərkən, tarixi binalar sökülərkən və ya bu layihələrə yenidən müdaxilə edilərkən «səssiz»dir. Ayıb olsun! – deyə professor bildirib.

O, əlavə edib ki, bu gün bütün ölkəni dağılmış yaşayış məntəqələrimizi xarabalıqlardan bərpa etmək ideyası birləşdirir:

“Yeni şəhərlər, qəsəbələr, dəmiryol vağzalları, hava limanları, yaşayış kompleksləri qurulur və layihələndirilir, nəinki ölkəmizin tarixində, hətta ola bilsin ki, dünya təcrübəsində misli görünməmiş nəhəng, yeni layihələndirmə və tikinti işləri aparılır. Bu gün, Azərbaycanda keçirilən irimiqyaslı işlərdə yerli memarların öz peşəkarlıqlarını nümayiş etdirmək, öz ölkələrinin xeyrinə işləmək və nəhayət, pul qazanmaq imkanı əldə etmək üçün unikal şansdır! Bəli, şəhərlər salınır, qəsəbələr bərpa olunur, yeni nəhəng layihələr təqdim olunur, amma… Azərbaycan memarlarının böyük əksəriyyəti işsiz, pulsuz oturub! Həmkarlarımızla ünsiyyət qurarkən hamı çətin həyatdan, pul çatışmazlığından, sifarişlərin bölüşdürülməsinin aydın və şəffaf sistemini yarada bilməyən (və ya çox güman ki, istəməyən) «memarlıqdan» olan məmurlardan şikayətlənirlər. Layihələr üçün memarlar necə seçilir? Sifarişlər necə paylanır? Niyə müsabiqələr yoxdur? – deyə memar sual edib.

Elçin Əliyevin sözlərinə görə, elə biabırçı vəziyyət yaranıb ki, memarlığın inkişafına cavabdeh olan hər bir memar-məmur dövlət təşkilatına gələn sifarişlərin əksəriyyətini sahibi olduğu və ya lobbiçilik etdiyi öz şəxsi şirkətlərinə ötürürlər.

“Memarlar İttifaqının sədrinin (tam biabırçılıq!), dövlət layihə institutlarının direktorlarının hər birinin, şəhərsalma və memarlıq üzrə komitəsinin sədr müavininin belə bir şirkətləri var – nəhəng sifarişlərin böyük əksəriyyətini onlar bölüşdürürlər. Son 10 ildə ölkədə bir neçə nəfərdən çox işçinin çalışdığı bir dənə də olsun müstəqil memarlıq şirkəti qalmayıb! Yalnız məmurlarla «əlaqəli» şəxsi təşkilatlar çiçəklənir. Üz qabığında «Azərbaycan Memarlar İttifaqının orqanı» yazılmış jurnal nəşr olunur. Bununla belə, qurum üzvləri jurnalın təsisçilərinin fərdi şəxslər və onlardan birinin Memarlar İttifaqının İdarə Heyəti sədrinin oğlu olan özəl şirkət olmasından belə şübhələnmirlər. O, həm də Azərbaycan Memarlar İttifaqının dövlət büdcəsindən maliyyələşən jurnalın çapı üçün vəsait köçürdüyü «Memar Nəşriyyət Evi» və «Memarlıq» şirkətlərinin direktorudur”. – deyə professor əlavə edib.

Elçin Əliyev əlavə edib ki, bir vaxtlar hörmətli qurumun hal-hazırda əsas funksiyası ancaq sədrin özəl strukturlarının, demək olar ki, bütün əməkdaşlarına və hətta 24 yaşında olan tələbəyə, təşkilatın qalan üzvlərinin üzünə tüpürcək kimi qəbul edilərək, ölkə prezidentinin imzası ilə «şəxsi köməkçiyə» «Tərəqqi» medalının verilməsinə, saxta titulların və dövlət mükafatlarının paylanmasına qədər cılızlaşıb.

“Hanı mükafatlandırılanların layihələri?! Onların tikdikləri binalar haradadır? Həyatında heç bir dənə ayaq yolunu belə öz əlləri ilə layihələndirməmiş bir insandan soruşmaq gülüncdür. Ayıb olsun! Prezident İlham Əliyev bir çox çıxışlarında, tamamilə haqlı olaraq «ictimai nəzarət»dən danışır ki, onun sayəsində «tamahkarlar istədiklərinə nail ola bilmirlər». Hörmətli cənab Prezident, əgər «acgöz» məmur cəsurcasına Memarlar İttifaqının tarixi malikanəsinin damından bu «ictimai nəzarətə» tüpürmək istəyirsə, onda necə!?”.

Memarın fikrincə, məhz bütün sahələrdə belə vəzifəli şəxslərin «varlığı»dır ki, ölkəni, iqtidarı vətəndaşlar və cəmiyyət qarşısında rüsvay edərək minlərlə insana destruktiv müxalifəti dinləməyə məcbur edir və onlar da orada rəğbət, anlayış və ədalət tapmağa çalışırlar.

“Əgər məmur övladlarını rəhbərlik etdiyi quruma təyin edirsə, xüsusi rəğbəti olan qadınlara yanında vəzifə verirsə, xərclərinə görə heç kimin qarşısında cavabdeh deyilsə, qurumun büdcə pullarını öz şəxsi şirkətlərinə köçürürsə, şəxsi sədaqət prinsipinə görə təşkilat üzvlərini bölürsə, intriqalar, süni şəkildə qurma dava-dalaş və çaşqınlıq salınırsa, təçkilatda olan bütün seçkilərin nəticələri saxtalaşdırılırsa, dövlət mükafatları öz qohumlarına, yaxın adamlarına paylanılırsa – Hörmətli cənab Prezident, müdaxilə edib ədaləti bərpa etmək olmazmı?” – deyə Elçin Əliyev fikrini sonlandırıb.

Günel Mikayılova,

KONKRET.az