Hazırda – 2025-ci ilin iyun ayı etibarilə – İsrail və İran arasında rəsmi olaraq tammiqyaslı müharibə başladığına dair təsdiqlənmiş məlumat yoxdur. Lakin iki ölkə arasındakı gərginliyin səviyyəsi və qarşılıqlı təhdid ritorikası analitiklər tərəfindən genişmiqyaslı müharibənin mümkünlüyünü gündəmə gətirir.
KONKRET.az xəbər verir ki, belə bir münaqişə baş verdiyi təqdirdə, onun regional və qlobal təsirləri olduqca dərin ola bilər. Kim qalib gələ bilər sualının konkret cavabı olmasa da, tərəflərin hərbi, texnoloji və strateji üstünlüklərini nəzərə alaraq müəyyən ehtimallar irəli sürmək olar.
İsrailin üstünlükləri:
Yüksək texnologiya və müasir ordu: “Iron Dome” və “David’s Sling” kimi hava hücumundan müdafiə sistemləri, F-35 döyüş təyyarələri və yüksək dəqiqlikli raketlər.
Kəşfiyyat və kiberbacarıqlar: Mossad və digər qurumların regionda güclü informasiya və hücum imkanları mövcuddur.
Qərb dəstəyi: Xüsusilə, ABŞ tərəfindən hərbi, texniki və diplomatik dəstək, ehtimal olunan silah və məlumat təminatı.
İranın üstünlükləri:
Ərazi və insan resursları: İranın əhali və coğrafi genişliyi ona uzunmüddətli müharibə potensialı verir.
Proksi güclər: Livan (Hizbullah), Yəmən (Husilər), Suriya və İraqdakı silahlı dəstələr vasitəsilə qeyri-simmetrik müharibə imkanları.
Raket və dron arsenalı: Geniş ballistik raket və kamikadze dron imkanları regiondakı obyektlərə ciddi təhdid yarada bilər.
İsrail–İran müharibəsi: Fərziyyəvi Strateji Simulyasiya
1-ci mərhələ: Gözlənilməz başlanğıc
2025-ci ilin yayında İran Suriyadakı hərbi mövqelərindən İsrailə qarşı raket və dron hücumları həyata keçirir. Cavab olaraq, İsrail Dəməşq yaxınlığındakı İran bazalarını bombalayır. Gərginlik bir neçə gün ərzində nəzarətdən çıxaraq birbaşa qarşıdurmaya çevrilir.
2-ci mərhələ: Hava və kiber müharibəsi
İsrail:
F-35-lərlə İranın nüvə və komanda obyektlərinə zərbələr endirir.
Kiberhücumlarla İranın enerji, nəqliyyat və rabitə şəbəkələrini iflic edir.
“Iron Dome” və “David’s Sling” vasitəsilə İranın raketlərini zərərsizləşdirir.
İran:
“Fateh” və “Shahab” raketləri ilə Tel-Əviv və Hayfanı vurmağa çalışır.
Hizbullah vasitəsilə Livandan minlərlə raket buraxılır.
Husilər vasitəsilə Səudiyyə Ərəbistanı və ABŞ bazalarına dron hücumları təşkil olunur.
3-cü mərhələ: Regional Genişlənmə və Proksi Cəbhəsi
İranın proksi qüvvələri aktivləşir: Livan, Suriya, İraq və Yəməndə müharibə genişlənir.
ABŞ Aralıq dənizinə 6-cı donanmasını göndərir və İsrailə dəstək verir.
İran Hörmüz boğazında tankerləri hədəfə alır – neftin qiyməti 180 dolları keçir.
4-cü mərhələ: Qırmızı Xətt və Nüvə Təhlükəsi
İsrail İranın Fordow və Natanz nüvə obyektlərini sıradan çıxarır.
İran nüvə proqramını sürətləndirdiyini elan edir.
Beynəlxalq aləm – BMT, ABŞ, Çin, Rusiya – gərginliyi azaltmaq üçün diplomatik təzyiqlərə başlayır.
Nəticə: Qalib varmı?
Bu cür münaqişədə qəti qalib olmur. Hər iki tərəf on minlərlə itki verə, iqtisadiyyatı çökmə həddinə çata və regionda fəlakətli humanitar böhran yarana bilər. Beynəlxalq enerji bazarlarında xaos, qaçqın axınları və qlobal diplomatik böhran da qaçılmazdır.
Bu səbəbdən də belə bir ssenarinin reallığa çevrilməsi ehtimalı az olsa da, istisna deyil. Hazırkı mərhələdə diplomatik səylər və beynəlxalq təzyiqlər belə bir toqquşmanın qarşısını almağa çalışır.
KONKRET.az-ın analitik qrupu