“Rusiyanın bizim regiondakı istəkləri onun qlobal istəklər zəncirinə uyğun gəlir və Ermənistan və Qarabağ onun bu istək zəncirinin həlqəsidir. Rusiya Ukraynadan istədiyini az qala Ermənistandan da istəyir ki, “Rusiya-Belarus” ittifaq dövlətinin və ya Rusiyanın bir hissəsi olsun”.
KONKRET.az xəbər verir ki, bu fikirlər Paşinyan ailəsinə məxsus “Haykakan Jamanak” qəzetində dərc olunan məqalədə əks olunub.
Qəzet yazır ki, “Əgər Ukrayna məsələsində Rusiya Federasiyası Belarus qoşunlarından istifadə edirsə, Ermənistana münasibətdə bu ölkədə yerləşən rus qoşunlarından faydalana bilər. Hərəkətlərin mənası belədir: Ermənistanın təhlükəsizliyinin zəifliyini göstərmək ki, rəsmi İrəvan Rusiya-Belarus birlik dövlətinə üzv olmaq üçün müraciət etsin. Bu məntiqin inkişafı üçün atılan addımlar Azərbaycanın aqressivliyi, Ermənistanda yerləşdirilən rus qoşunlarının ətaləti, Rusiyanın siyasi ətaləti, Ermənistana silah tədarükü ilə bağlı öhdəliklərin yerinə yetirilməməsidir. Sonuncunun istifadəsi təsadüfi deyil və bundan əvvəl, məsələn, 2016-cı il müharibəsindən əvvəl və sonra istifadə edilib”.
Analitik məqalədə vurğulanır ki, Ermənistan mümkün qədər müdafiəsiz olmalıdır ki, Rusiyanı bir o qədər sıx qucaqlasın. Qarabağ məsələsi də müəyyən fərqlə bu məntiqin tərkib hissəsidir.
Məqalədə daha sonra deyilir:
“Rusiyaya həm Ermənistana, həm də Azərbaycana təsir rıçaqı kimi həll olunmamış Dağlıq Qarabağ məsələsi lazımdır.
Bu istək Dağlıq Qarabağ münaqişəsi zonasında onilliklər ərzində mövcud olan status-kvonun təməl daşı idi və bu təməl daşı əsasında danışıqlar Ermənistan siyasətində qeyri-müəyyən müddətə davam etdirilə bilərdi. Bu, 2011-ci ilə qədər davam etdi, bundan sonra Rusiya addım-addım status-kvonu dəyişdirmək zərurətinə gəldi. Rusiya Dağlıq Qarabağ məsələsini həll etmək istədiyi üçün deyil, status-kvonu saxlaya bilməyəcəyini dərk etməyə başladığı üçün bu qənaətə gəlib.
Əsas səbəblərdən biri Türkiyənin artan rolu və Rusiyanın Qərblə dönməz münaqişəsi prosesində Türkiyənin az-çox balanslaşdırılmış mövqeyinin Rusiya üçün əhəmiyyət kəsb etməsidir. 44 günlük müharibənin səbəbini burada axtarmaq lazımdır. Həm də Qərblə gözlənilən və ya planlaşdırılan münaqişə vəziyyətində, açıq-aydın qərb nəqliyyat marşrutlarının bağlanacağı və ya ən azı şübhə altına alınacağı təqdirdə, Rusiya üçün Çanaqqala boğazının az-çox normal fəaliyyətini təmin etmək son dərəcə vacib idi. (əks halda Rusiya üçün Qara dəniz gölə çevrilərdi) Rusiya-Gürcüstan-Türkiyə marşrutu yeni yollar problemini həll etməyəcək.
Abxaziya və Cənubi Osetiyadakı münaqişələrə görə onlardan keçən yollar açıq olmayacaq. Yuxarı Lars isə Ukrayna münaqişəsindən əvvəl də işləyib. Ona görə də bu problemi effektiv həll etməyin yolu Ermənistan-Azərbaycan oxundan istifadə etmək olardı. Məhz buna görə də Lavrovun Dağlıq Qarabağ məsələsi ilə bağlı planında Ordubad-Meğri-Horadiz dəmir yolu və avtomobil yolunu maneələrdən azad etmək üçün cənub rayonlarının Azərbaycana verilməsi nəzərdə tutulurdu.
Bu mənada ictimai bəyanatlara baxmayaraq, Ermənistan ərazisindən keçən dəhlizin əsas benefisiarı Rusiyadır, çünki həm Azərbaycan, həm Türkiyə, həm də Rusiya Ermənistan ərazisindən keçən dəhlizin Rusiya Federasiyasının nəzarətində olmasını istəyir. Sonuncu amil əhəmiyyətlidir, çünki magistral İran ərazisindən keçir. İran ərazisindən də dəmir yolu çəkilə bilər. Ukraynada işlərin çox da uğurlu olmayan gedişi 2011-ci ildən sonra yaranmış vəziyyəti xeyli gərginləşdirib ki, Rusiya üçün 2020-ci ildən sonra formalaşmış status-kvonun qarantı olmaq çətindir. Fərrux kəndi buna əyani sübutdur. Türkiyə və Azərbaycanın rolu artıb və indi Azərbaycan Rusiyadan Aİ-yə qaz və neft ixracı üçün platformaya çevrilə bilər”.
Natiq Səlim,
KONKRET.az