Bu gün Almaniyanın Ramşteyn aviabazasında NATO-ya üzv ölkələrin müdafiə nazirlərinin növbəti iclası keçiriləcək. Digər məsələlərlə yanaşı, Ukraynaya hərbi yardımın kəskin artırılması da müzakirə ediləcək. Lakin bu dəfə tədarük diapazonunda əsaslı dəyişikliklər gözlənilir. Belə ki, Ukrayna ilk dəfə olaraq Qərb istehsalı olan tanklar, müasir hava hücumundan müdafiə sistemləri və digər ağır silahlar alacaq. Əgər son vaxtlara qədər Şimali Atlantika Alyansı Ukrayna tərəfinin artan tələblərinə cavab verməkdə istəksiz idisə, indi NATO müttəfiqini keyfiyyətcə yenidən silahlandırmaq niyyətinə gəlib. Bəs görəsən NATO Rusiya-Ukrayna müharibəsində payını artırmaqla nəyə ümid edir və bu il rəsmi Kiyev hansı silahları alacaq?

KONKRET.az Rusiya mediasının bu barədə geniş araşdırmasını təqdim edir:

Zirehli presedent

Xüsusi hərbi əməliyyatın on birinci ayında Ukrayna Silahlı Qüvvələri bir sıra taktiki məğlubiyyətlə üzləşib. Artemovsk və Soledar yaxınlığında müdafiədə irəliləyiş qazanmağa, Svatovo və Kremennaya yaxınlığında hücum əməliyyatlarının dayandırılmasına, uğursuz Uqledar və Orexov yaxınlığındakı mövqeləri geri almağa çalışır. Buna baxmayaraq, ağır texnikanın manevrlərinə mane olan sel suları cəbhə xəttini müvəqqəti sabitləşdirib və hər iki tərəfi böyük qüvvələrlə hücuma keçmək cəhdlərindən əl çəkməyə məcbur edib. Odur ki, NATO müttəfiqinin hərbi gücünü möhkəmləndirmək üçün bu möhlətdən istifadə etmək qərarına gəlib. Bu baxımdan ABŞ ənənəvi olaraq yeni hərbi yardım paketinin hazırlandığını elan edən ilk ölkə oldu. Bu yardım münaqişə tarixinin ən böyük həcmli paketidir, dəyəri isə 2,85 milyard dollardır. Bura onlarla zirehli “M2 Bradley” piyada döyüş maşını, 25 millimetrlik top və tank əleyhinə raketlər, gücləndirilmiş minalardan müdafiəsi olan hərbi maşınlar, Sovet Buk hava hücumundan müdafiə sistemlərinə uyğunlaşdırılmış yüzlərlə “RIM-7 Sea Sparrow” zenit raketləri daxildir. Həmçinin haubitsalar, yolsuzluq maşınları, artilleriya mərmiləri və atıcı silahların da verilməsi nəzərdə tutulur.

ABŞ-ın ardınca Almaniya da Ukraynanı silahlandırmaq niyyətində olduğunu açıqlayıb. Alman hakimiyyət orqanları “Patriot” zenit-raket komplekslərinin əlavə akkumulyatorunu, eləcə də ağır tankları dəstəkləmək üçün nəzərdə tutulmuş 40 ədəd “Marder” piyada döyüş maşını göndərməyi vəd edib. “Bradley” və “Marder”, xüsusiyyətlərinə görə köhnə sovet “BMP- 1”lərdən üstün olsalar da, Rusiyanın müasir mexanikləşdirilmiş bölmələrinə çətin tab gətirə bilirlər. Bu yaxınlarda məlum olub ki, Fransa Ukraynaya “AMX-10” RC yüngül təkərli tanklar vermək niyyətindədir. Bu yüksək sürətli maşınlar müasir tankların zirehinə nüfuz edə bilən 105 mm-lik güclü topla təchiz olunub. Onlar hələ 1970-ci illərdə Fransız ordusunda xidmətdə görünsələr də, alyansla bağlı münaqişələrdə özlərini yaxşı göstəriblər. Bu vaxta qədər Qərb ölkələri Ukraynaya ağır zirehli texnikaları təhvil verməkdən çəkinərək, münaqişənin genişlənməsi riskinin olduğunu əsas gətirib. Hətta Ukraynanın tələblərinə baxmayaraq, NATO-ya üzv ölkələr dəfələrlə müəyyən edilmiş oyun qaydalarını dəyişməkdən imtina ediblər. Ancaq yanvarın 14-də Fransa və Böyük Britaniyanın ardınca digər Qərb ölkələri də Ukraynaya tank göndərəcəklərini vəd ediblər. Söhbət 2009-cu ilə qədər istehsal olunan 14 ədəd “Challenger 2” maşınından gedir. Onlar indiyədək Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin sərəncamında olan ən müasir tanklara çevrilməlidir.

Böyük Britaniya həmçinin Ukraynaya daha 30 ədəd “AS90” özüyeriyən haubitsa, yüz minlərlə 155 kalibrli mərmi, həmçinin Bulldog zirehli transportyorlarını təhvil verəcəyini vəd edib:

“Bu, bizim Rusiya Prezidenti Vladimir Putinin gözünün içinə baxmaq və onun ritorikasından qorxmamaq istəyimizdə nə qədər irəli getdiyimizi göstərir. Nəhayət, çox lazım olan silahı Ukraynaya göndəririk”, – deyə İcmalar Palatasının Komitə sədri Tobias Ellwood vurğulayıb.

Əsas təchizatçı

Britaniyanın rəsmi açıqlamalarından bir müddət əvvəl, tankların köçürülməsi ilə bağlı şayiələr Qərb mediasına yenicə nüfuz etməyə başlayanda, Polşa gözlənilmədən ağır texnikanın tədarükü üçün “koalisiya yaratmaq” çağırışı etdi. Yanvarın 7-də ölkə hakimiyyəti hərbi nazirliklər səviyyəsində müzakirə olunan bir təşəbbüslə çıxış etmək qərarına gəldi. Söhbət 13 Avropa ölkəsinin arsenalında olan başqa növ Qərb tanklarının – Alman “Leopard 2”nin tədarükündən gedir. O, 1970-ci illərin sonlarında hazırlanıb və müxtəlif modifikasiyalarda üç min ədəddən çox istehsal edilib. Artıq yanvarın 11-də Polşa prezidenti Anjey Duda əmin edib ki, ölkə Ukraynaya öz ehtiyatlarından ən azı 14 ədəd “Leopard 2” vermək niyyətindədir. Əvvəllər Ukraynanın müvafiq tələblərini rədd edən Almaniya da indi fikirini dəyişib. Amerikanın “Politico” nəşrinin yazdığına görə, Almaniya Ukraynaya silah verməsə, bundan imtina edən ilk NATO ölkəsi kimi tarixə düşəcək. Qəzetin qeyd etdiyi kimi, kansler Olaf Şolz alyansın digər ölkələrinin, xüsusən də Polşa və Fransanın güclü təzyiqi altındadır:

“Makron və Zelenski arasında sövdələşmə var və bu, Almaniyanın istəksizliyini aradan qaldırmaq üçün təşkil edilib”, – deyə fransız rəsmisi Politico-ya bildirib. Gözlənilir ki, alman nümayəndələri Ramşteyn görüşündə bu məsələ ilə bağlı rəsmi mövqelərini bildirəcəklər. Eyni zamanda, Reuters-in məlumatına görə, bu məsələ ilə bağlı qərarı keçmişdə nisbətən rusiyayönlü mövqeyi ilə tanınan Almaniyanın yeni müdafiə naziri Boris Pistorius şəxsən verəcək: “Hərbi münaqişənin bitməsi üçün Rusiya uduzmalıdır, ona görə də biz tərəfdaşlarımızla sıx əlaqədə olaraq Ukraynanı silahla təmin edirik” – Olaf Şolz vurğulayıb.

Qabaqlayıcı zərbə

Ancaq ağır texnikanın əsas ideoloqu ABŞ Ukrayna üçün əsas təchizatçı olaraq qalır. Son bir neçə həftə ərzində ABŞ prezidenti Co Baydenin administrasiyasının rəsmiləri bu məqamı aydın şəkildə ortaya qoyublar. The New York Times qəzetinin yazdığına görə, ABŞ rəsmiləri Almaniya kansleri Olaf Şolza birbaşa təzyiq göstərirlər. Yəqin ki, Almaniyanın yeni müdafiə naziri Boris Pistoriusun ABŞ-ın müdafiə naziri Lloyd Ostinlə Ramşteyn sammiti öncəsi keçiriləcək ilk görüşü bu kontekstdə olacaq. Yanvarın 17-də ABŞ-ın dövlət katibi Entoni Blinken bütün NATO səviyyəsində hərbi təchizatın keyfiyyətcə dəyişməsindən danışıb. Onun sözlərinə görə, Qərb ölkələri döyüş meydanında qüvvələr balansında dəyişikliyə nail olmaq istəyən Ukraynaya yardım etməlidir:

“Nəhayət, biz Ukraynanın uğur qazanması üçün Kiyevi lazım olan hər şeylə təmin etməyə hazırıq”, – Blinken bildirib.

Amerika hakimiyyətinin mövqeyinin bəlkə də ən radikal üzünü rəsmi olmasa da, keçmiş dövlət katibi Kondoliza Rays göstərib. O, Avropa İttifaqı və ABŞ-ı “ruslara dərs vermək” üçün proaktiv işləməyə və Rusiya ordusuna dərs keçməyə çağırıb. Başqa sözlə, Rusiyanın hücumunun bərpası və Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin əks-hücum üçün vasitələrinin olmaması ilə bağlı ən ciddi təhlükəni indi dərk edən ABŞ-dır. Lakin bu kontekstdə söhbətin təkcə müdafiədən getmədiyi göz qabağındadır. Belə ki, “The New York Times” qəzetinin Qərb hərbi idarələrindəki mənbələri iddia edir ki, tankların və digər ağır silahların göndərilməsinin əsas məqsədi Ukrayna Silahlı Qüvvələrini qışda və ya “çirkli yaz mövsümü” başa çatdıqdan sonra yeni hücuma hazırlamaqdır. ABŞ ümid edir ki, bu, Ukraynaya ötən yayın uğurunu təkrarlamağa imkan verəcək:

“Quru döyüşlərinin güclü komponenti sayılan tanklar olmadan, çətin ki, Ukrayna əhəmiyyətli əraziləri geri ala bilsin”, – adının açıqlanmasını istəməyən Qərb rəsmisi deyib.

Bütün bunlara rəğmən NATO Ukraynaya müəyyən silahlar verməkdə tərəddüd edir. Söhbət ilk növbədə qırıcılardan, uzaqmənzilli raketlərdən və Amerikanın əsas “M1 Abrams” tanklarından gedir. İddia olunur ki, Birləşmiş Ştatlar Ukrayna hərbçiləri və mexaniklərinin sadəcə olaraq çətin saxlanılan qaz turbinli mühərrikin və kütləsi 55 tona çatan maşının ağırlığının öhdəsindən gələ bilməyəcəyinə əmindir. Həmçinin yaxın gələcəkdə nə “Challenger”, nə də “Leopard 2” Donbassda hücum üçün istifadə edilməyəcək. Lakin bu tankların digər istiqamətlərdə müdafiədə son dərəcə faydalı ola biləcəyi güman olunur. Bu faktları nəzərə alsaq, Qərbin hava hücumundan müdafiə sistemləri, ağır artilleriya və müasir piyada döyüş maşınları ilə birlikdə Ukrayna bölmələrinin döyüşə hazır ehtiyatlar yaratmaq qabiliyyətinin açıq şəkildə artacağını deyə bilərik. Yaxın gələcəkdə münaqişənin eskalasiya ehtimalı da arta bilər.

Müşviq Tofiqoğlu,

KONKRET.az