Yapon mediası: “Niyə Rusiya layihəsi yalnız kağız üzərində reallaşdırılır?”backend

Yapon mediası: "Niyə Rusiya layihəsi yalnız kağız üzərində reallaşdırılır?"

Moskva-Kazan marşrutu üzrə yüksək sürətli dəmir yolu magistralının tikintisi ideyası Rusiyada, təxminən 10 il əvvəl meydana çıxıb. Nəticədə, tikintinin başlanması futbol üzrə Dünya Çempionatına uyğunlaşdırıldı.

KONKRET.az Rusiya mediasına istinadən xəbər verir ki, bu haqda araşdırmanı Yaponiyanın “Asahi Shimbun” nəşri hazırlayıb. Jurnalist Mititaka Hattori xatırladır ki, o, vaxtdan xeyli müddət keçib, layihə isə başlamayıb: “Moskvadan Kazana qədər yüksək sürətli dəmir yolu magistralının tikintisi ideyası təxminən 10 il əvvəl Rusiyada yaranıb. Əslində, Rusiyanın paytaxtını Kazan kimi əhəmiyyətli bir şəhərlə birləşdirmək planları məni “Kazan Rusiyanın üçüncü paytaxtıdır, burada pravoslav və islam sülh yolu ilə birgə yaşayır” adlı məqalə yazmaq üçün motivasiya etdi. Bu, Rusiyada yüksək sürətli dəmir yolu magistralının tikintisi üzrə ilk layihə idi. Moskvadan Kazanadək olan birbaşa məsafə 721 kilometrdir. Tokio ilə Xirosimanı isə 679 kilometr birləşdirir. Təxminən eynidir. Problem ondan ibarətdir ki, Rusiya horizontal, yəni ölkənin uzunluğu üzrə quru yerdəyişmələri üçün son dərəcə əlverişsizdir. Məsələn, artıq mövcud olan dəmir yolu xətti ilə Moskvadan Kazana getmək üçün 14 saatdan çox vaxt tələb olunur. Əlbəttə, Kazan kimi böyük bir şəhər Moskva ilə hava əlaqəsi ilə bağlıdır, belə ki, təyyarə ilə bir şəhərdən digərinə getmək problem deyil. Lakin qeyd etdiyim vaxtda, 2018-ci ildə Rusiyanın futbol üzrə Dünya Çempionatına ev sahibliyi etməli olduğunu nəzərə alsaq, Moskva ilə regionlar arasında yol nəqliyyat infrastrukturunun digər tərəfdən inkişaf etdirilməsi məsələsi kəskin şəkildə qarşıya çıxıb.

Moskva-Kazan yüksək sürətli dəmir yolu magistralının açılış müddətinin 2018-ci ilə təyin edilməsi, əslində, “mundial” ilə uyğunlaşdırılmışdı. Bu, təxminən ona uyğun idi ki, Yaponiyada 1964 — cü ildə Tokio Olimpiadasının keçirilməsi ilə əlaqədar “Sinkansena”nın ilk xəttinin — Tokaydo xəttinin açılmasına nail olmağa çalışırdılar. Rusiyanın yüksək sürətli magistralı Moskva, Vladimir, Nijni Novqorod və Kazan şəhərlərini birləşdirməli idi. Onlardan Moskva, Nijni Novqorod və Kazan çempionatın oyunlarına ev sahibliyi etdi. O vaxtlar bu magistralın gələcəkdə Rusiyanın Ural regionunun mərkəzi olan Yekaterinburqa qədər uzadılması planları mövcud idi. Amma bu gün də Moskva — Kazan yüksək sürətli dəmir yolu magistralının tikintisi başlamayıb. Çinin köməyi ilə həyata keçirilən layihə işləri 2018-ci ildə başa çatdırılsa da, tikinti işləri dalana dirənib. 2019-cu ilin aprelində isə magistralın layihə sənədləri sadəcə kağız yığınına çevrilib. Sonra isə Moskva-Sankt-Peterburq xəttinə prioritet verildi.

Rusiyada “Rusiya Sinkansen”in tikintisi planları ətrafında nələr baş verdi?

2014-cü ildən sonra Ukraynada yaşanan böhranla əlaqədar Rusiyada iqtisadi vəziyyət pisləşib və o, beynəlxalq təcridin nəticələrini hiss edib. Moskva-Kazan layihəsi o zaman Rusiyada ən böyük investisiya layihəsi idi və onun həyata keçirilməsi perspektivləri təhlükə altında idi. Onda üfüqdə yenicə Çinin irəli sürdüyü “Bir kəmər, bir yol” ideyası yarandı. 2014-cü ilin oktyabrında Çinin Baş naziri Li Kesyanın Moskvaya səfəri zamanı Rusiya və Çin Moskva-Pekin yüksək sürətli magistralı layihəsinin hazırlanması ilə bağlı memorandum imzalayıblar. Bu akt Moskva-Kazan magistralının davam etdirilməsi və Pekində son bənd olan “Avrasiya” Beynəlxalq xəttinə çevrilməsi yolunda ilk addım kimi qiymətləndirilib. Qazaxıstandan keçməli olan xəttin uzunluğu 7000 kilometrə çatırdı. Yüksək sürətli qatarın bu məsafəni 2 gün ərzində əhatə edə biləcəyi düşünülmüşdü. 2015-ci ilin aprelində Moskva-Kazan magistralı üzrə layihə işləri üçün tender keçirilib. Tender Rusiya-Çin konsorsiumunu qazandı. Sonra 8 may 2015-ci ildə ÇXR-in Sədri Si Cinpin Qələbənin 70 illiyini qeyd etmək üçün Moskvaya səfər edərkən Moskva-Pekin dəmir yolu xəttinin birgə tikintisi üzrə Rusiya-Çin Memorandumunun imzalanmasında iştirak edib. Sonra magistralın tikintisi üçün ümumi xərclər 1,0685 trilyon rubl məbləğində müəyyən edilmişdir. Bunun 359 milyardı Çinin investisiyaları hesabına başa gəlməli idi. 2017-ci ilin iyul ayında bu layihə üçün vaqon istehsalı üzrə Rusiya-Çin birgə müəssisəsi yaradılmışdır. Əvvəlcə Rusiya bu planı özü həyata keçirmək istəyirdi. Amma görünən odur ki, o, Çin tərəfini dəmir yolunun tikintisi üzrə öz texnologiyalarının ixracının mümkünlüyü baxımından maraqlandırıb. İstənilən halda, Çinin köməyi ilə Moskva-Kazan sürətli dəmir yolu layihəsi yerindən tərpəndi. O, Çin tərəfindən “bir kəmər, bir yol” qlobal ideyasının mühüm bəndlərindən biri kimi müəyyən edilmişdir. Sonradan “Avrasiya” ümumtəhsil məktəblərinin tikintisi planı Rusiyaya Moskva və Pekini birləşdirən layihədən Belarus və Polşadan Qərbi Avropanın artıq mövcud olan yüksək sürətli dəmir yolu magistrallarına çıxmaq üçün daha iddialı layihəyə çevrildi.

Çinin yanaşmasında dəyişikliklər

Lakin tezliklə, Moskva-Kazan layihəsi ciddi çətinliklərlə üzləşdi. Layihə işləri 2018-ci ilə qədər Rusiya-Çin konsorsiumu tərəfindən başa çatdırılıb. Ancaq Çin tərəfi layihənin maliyyələşdirilməsində iştirak etmək üçün yanaşmalarını birdən-birə dəyişdi. O, birdən-birə bəyan edib ki, “Avrasiya” layihəsinə investisiyaların cəlb edilməsi üçün bazar şərtləri sərfəli olmayıb, magistralın ərazisindən keçməli olduğu dövlətlərin suveren fondlarının daha miqyaslı maliyyə iştirakı tələb olunub. Əsasən, bu tələb Rusiyaya ünvanlanıb və sadə dildə “Rusiya daha çox pul verməlidir” demək olub. Əgər biz geriyə nəzər salsaq görərik ki, ” bir kəmər, bir yol ” ideyasını Sədr Si Cinpin hələ 2013-cü ildə irəli sürüb və o zaman bu, Çində bum yaradıb. Lakin artıq 2015-ci ildə Çin səhm bazarının tənəzzülü ilə əlaqədar olaraq, Çin hökuməti “Avrasiya” layihəsinin investorları da daxil olmaqla, investorlara qarşı bir sıra sərt maliyyə tədbirləri həyata keçirib. O zaman rusiyalı ekspertlər Çinin bu yeni mövqeyini tənqid edib, ona belə bir qiymət verib: “Çin Moskva-Pekin dəmir yolu layihəsi ilə bağlı Rusiyaya bir sıra qəbuledilməz şərtlər irəli sürüb.

Artan çətinliklər

2018-ci ilin sentyabrında Rusiyada ölkədə bütün infrastruktur şəbəkəsinin modernləşdirilməsi və inkişafı üzrə möhtəşəm plan qəbul edilib.

Moskva-Kazan layihəsi də bu plana daxil oldu. Ancaq birinci mərhələdə əsas obyekt kimi yalnız Moskva-Nijni Novqorod sahəsi seçildi. Böyük Çin pullarını Moskva-Kazan layihəsinə cəlb etmək mümkün olmadığından, Rusiyada onun məqsədəuyğunluğuna şübhə olan səslər eşidilməyə başladı. 2018-ci ilin əvvəlində “əsassız” kimi sərt tənqidlər bu xətdə sərnişin axınlarının ilkin qiymətləndirilməsinə və onun rentabelliyinə məruz qaldı. Daha sonra bu səslərin xoruna sərt yanaşmaları ilə tanınan baş nazirin birinci müavini və maliyyə naziri Anton Siluanov da qoşulub. 2018-ci ilin dekabrında o, Moskva-Kazan dəmir yolu xəttinin layihəsinə iqtisadi səmərəliliyi baxımından mənfi qiymət verib. 2019-cu ilin yazından isə ekspertlər Moskva-Kazan xəttinin tikintisi əvəzinə əsas diqqəti Moskva-Sankt-Peterburqun artıq mövcud olan xəttinin modernləşdirilməsinə yönəldilməsi haqda fikir söyləməyə başladılar. Bu ilin aprelində Sankt-Peterburqun qubernatoru Aleksandr Beqlov və Rusiya Dəmiryolçularının prezidenti Oleq Belozerov prezident Vladimir Putinə belə bir planın hazırlanmasına başlamaq təklifi ilə müraciət etdilər və Putin onların təklifi ilə razılaşdı. Bu andan etibarən, Rusiyada ictimai şüurda belə bir fikir möhkəmlənib ki, prioritet indi Sankt-Peterburq istiqamətinə verilib, Kazan layihəsi isə sadə kağıza çevrilir. Ancaq hələ ki, belə qəti nəticə çıxarmaq olmaz. 2019-cu ilin iyununda Prezident Putinin İqtisadi Məsələlər üzrə o zamankı köməkçisi Andrey Belousov iqtisadi baxımdan Moskva-Kazan sisteminin çatışmazlıqlara malik olmasına baxmayaraq, layihənin yaxşı işlənib hazırlandığını göstərib. Sankt-Peterburq istiqaməti isə yüksək iqtisadi potensiala malik olsa da, hələ mühəndis baxımından tam işləməyib. 2019-cu ilin oktyabrında Rusiyanın İqtisadi İnkişaf naziri Maksim Oreşkin Sankt — Peterburq-Moskva-Nijni Novqorod marşrutu boyunca sürətli magistralın modernləşdirilməsinin vacibliyini bildirib.

Rusiyada yüksək sürətli dəmir yolu xətti şəbəkəsinin yaradılması üçün bütün dəyişikliklərin öyrənilməsi əsasında hansı nəticələr əldə edilə bilər Bugünkü Rusiyada prezident Putinin rəhbərliyi altında vəziyyət belədir: “Əgər Putin iddialı infrastruktur layihələrinin reallaşdırılmasına nail olacağını bildiribsə, bunu edəcək”. Bu kontekstdə Rusiyada dəmir yolu şəbəkəsinin inkişafı ilə bağlı planların həyata keçiriləcəyinə əmin ola bilərsiniz. Hələlik Rusiya dəmir yolu xəttinin modernləşdirilməsinin coğrafi istiqamətləri üzrə prioritetlərin müəyyənləşməsində müəyyən fasilə yaransa da, “nadir hallar” kateqoriyasına aid edilə bilər. Yuxarıda təsvir edilən və Rusiyada real olaraq mövcud olan bir vəziyyətin üç məqamını xüsusi vurğulamaq istərdim. Birincisi, fakt ondan ibarətdir ki, Rusiya ilə Qərb arasında qarşıdurma, başda Amerika olmaqla bir tərəfdən uzanır. Rusiya üçün iqtisadi və maliyyə çətinlikləri artır. Prezident Putin başda olmaqla Rusiya hakimiyyəti artıq qəbul edilmiş ambisiyalı infrastruktur layihələrinin həyata keçirilməsi xəttini möhkəm saxlayır, lakin maliyyə imkanlarının məhdud olduğu bir şəraitdə onların qəti seçiminə daha diqqətlə yanaşmağa məcburdur. Bunu nəzərə alsaq, Putin administrasiyası yaxın perspektivdə böyük geosiyasi əhəmiyyət daşıyan layihələrə, həmçinin Rusiyanın böyük enerji dövləti kimi dünya əhəmiyyətini təmin edən layihələrə üstünlük verəcək.

Belə şəraitdə sərnişin axınlarının yerdəyişməsi ilə bağlı daha kiçik layihələrin nəzərdən keçirilməsi və hətta dayandırıla biləcəyi istisna edilmir. İkincisi, Rusiya ilə Çin arasında elə irimiqyaslı layihələr də var ki, bu layihələr uğurla həyata keçirilir. Bunun bariz nümunəsi Rusiya-Çin qaz kəmərinin yenicə istifadəyə verilmiş “Sibirin gücü”dir. Lakin “bir kəmər, bir yol” qlobal ideyası çərçivəsində nəzərdən keçirilən nəqliyyat layihələri hələlik elə bir uğur nümayiş etdirmir. Üçüncüsü, Rusiyada “Sinkansena” tipli ümumtəhsil məktəblərinin yaradılması kimi iri layihələrin taleyi prezident Putinin əhatəsində qüvvələr nisbətinin əksidir. Rusiya Dəmiryolçularının hazırkı Prezidenti Oleq Belozerov müstəqil fiqur deyil və hər şey Rusiya hökumətinin xəttinə istiqamətlənir. Əgər Rusiyanın “Sinkansena”nın müasirləşdirilməsi kimi ambisiyalı planlarının təbliğçisi roluna Prezident Putin yaxın ətrafından güclü insan taparsa, onda bu ideyada hansısa yeni yanaşmalar da görərik”.

KONKRET.az

Bir cavab yazın

Sizin e-poçt ünvanınız dərc edilməyəcəkdir. Gərəkli sahələr * ilə işarələnmişdir

*

*

*