Ötən gün metronun “28 May” stansiyasında eskalatorun dayanması səbəbindən müşahidə olunan sıxlıq sərnişinləri əməlli-başlı hövsələdən çıxarıb. Məlum hadisə ilə bağlı görüntülər sosial şəbəkələrdə də geniş yayılaraq, ciddi  müzakirələrə səbəb olub. İnsanlar son vaxtlar metroda müşahidə olunan ifrat sıxlıqdan böyük narazılıqlarını ifadə ediblər, məsələnin dözülməz xarakter aldığını dilə gətiriblər.

Qeyd edək ki, metrodakı sıxlıqla bağlı KONKRET.az-ın redaksiyasına da bir neçə şikayət xarakterli müraciət daxil olub. Vətəndaşlar problemi aradan qaldırmaq üçün hətta öz təkliflərini də səsləndiriblər. Belə ki, sərnişinlər daha çox sıxlıq müşahidə edilən “28 May” stansiyasında “Dərnəgül” istiqamətində ard-arda iki qatarın relsə buraxılması ilə problemə əncam çəkməyin mümkün olacağını bildiriblər. Bunu da onunla əsaslandırıblar ki, “İçərişəhər” stansiyasına az sərnişin üz tutduğu halda, qatarların növbələşməsi doğru deyil. Və “Dərnəgül” istiqamətinə daha çox axın olduğundan növbəti qatar gələnə qədər sərnişin izdihamı yaranır.

Sözsüz ki, vətəndaşların narazılığı və narahatlığı başadüşüləndir. Bəs görəsən, təklifləri necə, texniki baxımdan nəzərə alına bilərmi?

Mövzu ilə bağlı KONKRET.az-ın suallarını cavablandıran Bakı Metropoliteninin mətbuat katibi Bəxtiyar Məmmədov hesab edir ki, verilən təkliflər deyildiyi kimi heç də asan həll edilən məsələ deyil:

– Əgər həqiqətən də proses bu cür asan olsaydı, o zaman Dərnəgül istiqamətində ard-arda iki qatar çoxdan xəttə buraxılmışdı. Metroda hərəkətin təşkili prinsipləri mövcuddur. İlk baxışdan elə görünür ki, qatarlar hər xətt üzrə (“Dərnəgül” istiqamətində olmaqla) bərabər şəkildə  paylanır. Amma əslində metro xətlərində 40-46 qatar hərəkət edir. Onların böyük əksəriyyəti mənzil daha uzun olduğu üçün “Dərnəgül” istiqamətinə gedir. “Dərnəgül” istiqamətində bəzi hallarda sərnişinlər iki qatarın ardıcıl hərəkət etdiyini də görə bilərlər. Yəni bu kimi hallar fərqli qaydada və müxtəlif vaxtlarda təşkil olunur. Amma bu gün Metropolitenin əsas problemi qatarların ard-arda hərəkət etməsi deyil, iki xəttin (qırmızı və yaşıl) “28 May” stansiyasında nəinki kəsişməsi, hətta birləşməsidir. Ümumiyyətlə, metro sisteminin prinsiplərində hər bir xəttin özü müstəqil qaydada fəaliyyət göstərməli, hərəkət təşkil olunmalıdır. Sərnişinlər bir xətdən digərinə keçid stansiyalarından istifadə edərək keçməlidirlər. Bu, Bakı Metropoliteninin konseptual inkişaf sxemində nəzərdə tutulub və gələcəkdə xətlərin ayrılması da planlaşdırılır. Biz “28 May” və “Həzi Aslanov” istiqamətində pik saatlarda iki dəqiqəyə yaxın olan intervaldan söz edirik. Əfsuslar olsun ki, məhz bu xətlərin birləşməsi səbəbindən artıq “İçərişəhər” və “Dərnəgül” istiqamətlərində eyni sözləri demək olmur. Yəni həmin istiqamətlərdə 4 dəqiqədən aşağı intervalı təmin etmək mümkün deyil. Gur saatlarda isə bir stansiyada qatarın 10-15 saniyə yubanması intervalın artmasına və müvafiq problemlərin yaranmasına səbəb olur. Birmənalı şəkildə qatarların daha çox “Dərnəgül” istiqamətinə göndərilməsi hərəkətin təşkili prinsipləri baxımından qeyri-mümkündür. Bununla yanaşı, xətdə olan qatarların böyük əksəriyyəti məhz “Dərnəgül” istiqamətində hərəkət edir. Amma iki-üç qatarın bir istiqamətdə ardıcıl olaraq buraxılması texniki cəhətdən mümkün deyil.

– Belə olan halda Metropoliten sərnişin sıxlığının qismən də olsa aradan qaldırılması istiqamətində hansı addımlar atır?

– Sirr deyil ki, hazırda insanlar daha çox Metropolitenə üz tutur. Niyə? Bax bu sualın cavabı əslində yerin üstündə axtarılmalıdır. İnsanlar hətta taksi ilə qət edə bilməyəcəkləri məsafəni metro ilə gedirlər. Sərnişinləri qəbul etmək bizim vəzifəmizdir. Amma Metropolitenin stansiyalarının bəlli ölçüsü və tutumu var. Həmin prinsiplərin kökündə isə sərnişinlərin təhlükəsizliyi dayanır. Bu gün daha çox sərnişin daşımaq yox, insanları təhlükəsiz mənzil başına çatdırmaq vacibdir. Baxın, sentyabrın 15-dən başlayan və hər gün daha da artan sərnişin sayına və sıxlığına rəğmən Metropolitendə əlahiddə problemli hallar yaşanmayıb. Təmsil etdiyim qurum öz fəaliyyətini məhz bu istiqamətdə qurur. Və ilk növbədə qatarlararası interval tənzimləmə mexanizmində xüsusi rol oynayır. Hazırda texniki imkanlar baxımından bundan aşağı interval tətbiq etmək mümkün deyil. İkinci məsələ qatarların sayı ilə bağlı ola bilər. Bu gün ən minimal intervalı təmin etmək üçün qatar sayı kifayət qədərdir. Hətta ehtiyat qatar da nəzərdə tutulur və xəttə buraxılır. Ancaq qatar sayının daha çox olması Metropoliten xətlərində daha aşağı intervalı təmin etməyə şərait yaratmayacaq. Çünki texniki baxımdan iki dəqiqədən aşağı intervalı təmin etmək olmur. Stansiyalara 5-dən artıq vaqonlu qatarların buraxılması da texniki cəhətdən mümkün deyil. Çünki yaşıl və qırmızı xətt üzrə stansiyalar ancaq 5 vaqonlu qatarları qəbul edə bilir. Belə olduqda biz hazırda əlavə tənzimləmə mexanizmləri tətbiq edə bilərik. Məsələn, ötən gün “28 May” stansiyası ərazisində sərnişin müdaxiləsi nəticəsində bir eskalatorun dayanması zamanı aşağı istiqamətdə hərəkət edən eskalatorun dayandırılması prosesi baş verib. Çünki platformada ifrat yüklənmə yarana bilərdi.  Eskalatorun hərəkətdə olması və sərnişinləri sıx platforma səviyyəsinə endirməsi faciəyə səbəb olardı. Bu kimi tənzimləmələr stansiyalardan asılı olaraq baş verir.

Mövcud problemlərin həlli yolları isə uzunmüddətli prosesin tərkib hissəsidir. Yəni qısa zamanda Metropoliten üçün əlavə stansiyalar inşa edib xətləri bir-birindən ayırmaq mümkün deyil. Bu, müəyyən planlama və vaxt tələb edən bir məsələdir. Və xətlərin ayrılması Metropoliten qarşısında prioritet vəzifə kimi qoyulub. Bunun üçün “Dərnəgül”dən sonra 3 stansiyanın, “Xətai”dən sonra isə ilkin mərhələdə 2, daha sonra isə əlavə 2 stansiyanın inşa olunması lazımdır. Eyni zamanda, “İçərişəhər” stansiyasından sonra qatarların rahat şəkildə dönüb geri qayıtmasını təmin etmək üçün müvafiq yolun inşası nəzərdə tutulur. Bu mənada “İçərişəhər”dən sonra 1 və ya 2 stansiya inşa olunaraq mövcud vəziyyət dəyərləndirilə bilər. Ardınca yaşıl və qırmızı xətt üzrə ayrı-ayrı hərəkətin təşkil edilməsi mümkündür. Yəni problemin köklü həlli yolu məhz budur.

– Bəxtiyar müəllim, bildiyimiz kimi, Metropoliten həm də strateji bir obyektdir. Və sərnişinlərin təhlükəsizliyi baxımdan burada video-foto çəkilişlərin aparılmasına da ciddi şəkildə nəzarət olunmalıdır. Bu məsələlər necə tənzimlənir?

– Bakı Metropolitenində çəkilişlərin aparılması birmənalı olaraq məhz təhlükəsizlik prinsiplərinə görə və ən əsası sərnişinlərin hərəkətinə mane olmamaq üçün qadağandır. Bu məsələdə sərnişinlərin üzərinə də böyük məsuliyyət düşür. Çünki xüsusi saatlarda Metropoliten ərazisində və vaqonlarda müntəzəm şəkildə buna nəzarət etmək qeyri-mümkündür. Etiraf edək ki, bəzən sərnişinlər tərəfindən metro stansiyalarında müəyyən görüntülər çəkilərək sosial şəbəkələrdə yayılır, əsasən sıxlıq halları nəzərə çarpdırılır. Həmin videoların çəkilməsi ilə hər hansı qeyri-adi mənzərə göstərilmir. Metropoliten də sıxlıqların olduğunu etiraf edir, qarşısını almaq istiqamətində görülən tədbirlər haqqında sərnişinlərə əyani şəkildə məlumat verir. Yəni hansısa problem yarananda birmənalı şəkildə ictimaiyyətə açıqlanır. Bu mənada Metropolitendə şəffaflıq və operativlik qaydasındadır. Qeyd edim ki, xüsusi video və fotogörüntülərin çəkilməsi ilə insanlar özlərinə və ətrafdakı sərnişinlərin təhlükəsizliyinə xələl gətirə bilərlər. Bundan mümkün qədər qaçmaq lazımdır. Yəni video çəkərək saytlarda və ya sosial şəbəkələrdə yayımlamaq doğru deyil. Metropolitendə video və foto çəkilişlərin qadağan edilməsinin öz əsası var. Bunun arxasında birmənalı şəkildə sərnişinlər və onların təhlükəsizliyi dayanır.

Müşviq Tofiqoğlu,

Sevinc Paşayeva,

KONKRET.az