Rusiya prezidenti Vladimir Putin Soyuq Müharibə başa çatdıqdan sonra ilk dəfə olaraq nüvə silahlarının da daxil olduğu Rusiya çəkindirmə qüvvələrinin yüksək döyüş hazırlığı vəziyyətinə gətirilməsini əmr etdiyi üçün biz ayıq-sayıq olmalıyıq.

Hələlik nüvə qüvvələrinin əsas hissəsinin həqiqətən də “xüsusi həyəcan rejimi” altında yüksək hazırlıq vəziyyətində olması barədə Rusiyada heç bir əlamət yoxdur. Amma aydın olan odur ki, Putinin televiziya ilə verdiyi göstəriş ABŞ, NATO və Qərbə Ukraynanı dəstəkləməkdən çəkinməyə yönəlib. Əks təqdirdə, ağlasığmaz nəticələr riski var. İndiyədək Vaşinqton və onun müttəfiqləri ehtiyatlı şəkildə həddindən artıq reaksiya verməkdən çəkiniblər. Putin çox güman ki, nüvə silahları hədəsini davam edəcək. Onun Ukraynada nüvə silahından istifadə etməsi riski hələ də var.

Putinin bəyanatı narahatedici olsa da, proqnozlaşdırıla bilər. Nüvə silahının irəliləməsi Rusiyanın hərbi strategiyasının və dünya supergücü kimi mövqeyinin əsas hissəsidir. Kremlin indi bütün yolu keçməyə hazır olduğunu nümayiş etdirməsi rus hərbi doktrinasına bələd olanları təəccübləndirməməlidir. Qərb etiraf etməlidir ki, nə ABŞ, nə də onun müttəfiqləri nüvə şantajına təslim olmamalıdır.

İllərdir Moskva nüvə silahını hərbi doktrinasının mərkəzinə yerləşdirir. Bu baxımdan genişmiqyaslı müharibə vəziyyətində Rusiya Federasiyası məqsədlərinə çatmaq üçün məhv olmaq üçün nüvə zərbəsi ilə hədələməyə hazır olduğunu bir daha nümayiş etdirdi. Beləliklə, Putin açıq şəkildə bildirdi ki, o, qarşıdurmanı Kreml üçün əlverişli şərtlərlə bitirmək ümidi ilə qabaqlayıcı qeyri-strateji nüvə zərbəsinə hazırdır.

ABŞ-dan fərqli olaraq, böhranı Rusiya özü təşkil etsə də, bu addımı atmağa hazır olduğunu bildirib. Bu strategiyanın mərkəzində Rusiyanın taktiki, döyüşə hazır nüvə başlıqları arsenalı dayanır.

Nüvə “pozası”nın bu səviyyəsini əvvəllər də görmüşük. 2014-cü ildə Krımın işğalı və qeyri-qanuni ilhaqı zamanı Putin ruslara “Rusiya aparıcı nüvə güclərindən biridir” sözlərini xatırlatmışdı və demişdi ki, “Bizimlə müharibə etməmək daha yaxşıdır”.

Çox güman ki, bu yüksək hazırlıq vəziyyəti NATO-nu Ukrayna müharibəsinə birbaşa müdaxilə etməkdən çəkindirmək üçün nəzərdə tutulub. Birləşmiş Ştatlar və Şimali Atlantika Alyansı birbaşa münaqişəyə girmək istəyini nümayiş etdirməyib və Putinin Rusiyanın nüvə hazırlığı ilə bağlı bəyanatı bu prosesin davamlı olması məqsədini daşıyır.

Putinin nüvə təhdidləri bu səbəbdən edilib: o, təəccüblənib və məyus olub. ABŞ və NATO-nun gücü və birliyindən təşvişə düşüb. Ukraynada gözləniləndən daha yavaş hərbi irəliləyişdən məyus olub. Bu nüvə təhdidləri ilə o, NATO-da nifaq salmağa və Ağ Evi geri çəkilməyə məcbur etməyə çalışır. Lakin Qərbin Ukraynaya yardım üçün atdığı addımlar heyrətləndiricidir. Almaniya müdafiə xərclərini yüz milyard avro artırmağı öhdəsinə götürdü və bundan əvvəl aktiv müharibə zonasına silah tədarükünə qadağa qoyulmasına baxmayaraq, digər Aİ üzvləri ilə birlikdə bu tədarükə razılıq verdi. Hətta əvvəllər Rusiyanın Bosfor və Çanaqqala boğazlarından keçərək hərəkətini məhdudlaşdırmaqdan çəkinən Türkiyə belə indi boğazı bəzi Rusiya hərbi gəmilərinin keçidinə bağlamağa hazırdır.

Putin ola bilər ki, indi daha yüksək səslə danışır və bununla Qərb liderlərini yaxşı qorxuda bilər. Deyilən səbəb isə onların Ukraynaya dəstəyini dayandırmasına səbəb ola bilər. Amma bu nüvə şantajına baxmayaraq, NATO güclü qalmalıdır. Çünki ABŞ super və böyük nüvə dövlətidir. Belə qənaətə gəlmək olar ki, Pentaqonla nüvə müharibəsi şantajı Putin üçün qəbuledilməz nəticələrə gətirib çıxaracaq.

Qeyd edək ki, Qərbin nüvə müharibəsi ehtimalından narahat olub-olmaması ilə bağlı suala ABŞ prezidenti Co Bayden məntiqli və qəti şəkildə “yox” cavabını verib. ABŞ Strateji Komandanlığı da bu fikri təkrarlayaraq, Amerikanın Rusiyanı cilovlamaq yolunu bildiyini vurğulayıb.

Amma bütün bunlara baxmayaraq, bu təhdidləri ciddi qəbul etmək vacibdir.

Yeri gəlmişkən, Rusiya taktiki nüvə başlıqlarını strateji bombardmançı təyyarələrdə yerləşdirilməkdənsə, mərkəzləşdirilmiş anbarlarda saxlayır. Bu gücləndirilmiş hazırlıq Rusiya qüvvələrinə döyüş başlıqlarını yaxın və orta mənzilli bombardmançı təyyarələrə və ya artıq cəbhə xəttində yerləşdirilən raketlərə (məsələn, SS-26 qısa mənzilli ballistik raketlər və ya orta mənzilli S-400) taxmaq kimi addımlar atmağa imkan verə bilər).

Putinin nüvə silahları ilə bağlı qızışdırıcı ritorikasına baxmayaraq, Moskva bu istiqamətdə irəliləyiş əlaməti göstərmir. ABŞ Müdafiə Nazirliyinin yüksək rütbəli rəsmisi qeyd edib ki, Rusiya nüvə qüvvələrinin gücləndirilmiş həyəcan siqnalını göstərəcək heç bir “diqqət çəkən hərəkətlər” yoxdur və bu həftəki təlimlər bu mənzərəni dəyişmir. ABŞ və müttəfiqləri bu cür hərəkətləri yaxından izləməyə davam etməlidirlər, lakin onlar bu təhdidləri də Putinin planının bir hissəsi kimi qəbul etməlidirlər.

Putin getdikcə çıxılmaz hərbi vəziyyətə düşərsə, itkilərini kompensasiya etmək üçün Ukraynada aşağı məhsuldar nüvə silahından istifadə etməyi düşünə bilər. Vaşinqton NATO müttəfiqləri ilə sıx məsləhətləşərək bu cür hücumların qarşısını almaq üçün plan hazırlamağa başlamalıdır.

Lakin müharibənin bu ilkin mərhələsində Putinin nüvə həyəcanı, demək olar ki, ABŞ-ı, onun müttəfiqlərini və tərəfdaşlarını qorxutmaq üçün hazırlanmış blefdir. Ona belə bir zövq verilməməlidir. Əksinə, Qərb Ukrayna xalqını azadlıq mübarizəsində dəstəkləmək səylərində qətiyyətli olmalıdır.

Metyu Kroniq,

Atlantik Şurada Brent Scowcroft Beynəlxalq Strategiya və Təhlükəsizlik Mərkəzinin direktor müavini

Tərcümə etdi:

Sevinc Paşayeva

P.S. Analitik yazı “Brent Scowcroft” Strategiya və Təhlükəsizlik Mərkəzindən Mark Massa və “İrəli” Müdafiə Layihəsinin köməkçisi Aleksandra Marinlə birgə hazırlanıb