Artıq bu gündən bütün dünyanın diqqəti Azərbaycanda – Bakıdadır. Belə ki, ölkəmiz Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İqlim Dəyişmələri üzrə Çərçivə Konvensiyasının Tərəflər Konfransı – COP29-a ev sahibliyi edir. Belə ki, bu COP tədbiri digərlərindən fərqlənir. Tərəflər yeni maliyyə hədəflərini müəyyənləşdirməyə çalışacaqlar.
Bu yazıda tədbirin Azərbaycana müsbət təsirlərindən bəhs edəcəyik.
1. İqlim Siyasəti və Emissiya Azaltma Hədəfləri
Azerbaycan Paris Sazişinə imza atmış bir ölkə kimi, istixana qazlarının emissiyalarını azaltmağa dair öhdəliklər götürüb. COP29 qlobal iqlim gündəmini müəyyənləşdirərək, Azərbaycanın gələcək iqlim siyasətlərinə təsir göstərə bilər. Azərbaycanın Milli Təyin Edilmiş İstiqamətləri (NDC-ləri) və Milli İqlim Strategiyaları COP29-un nəticələrinə əsasən yenilənmək ehtimalı var.
2. Enerji Keçidi və Şaxələndirmə
Azərbaycan neft və qaz istehsalçısıdır və enerji sektoru ölkə iqtisadiyyatında mühüm yer tutur. Ancaq COP29 ölkəni qlobal təmiz enerji və karbon azaldılması istiqamətindəki trendlərlə uyğunlaşmağa sövq edə bilər. Azərbaycan bərpa olunan enerji mənbələrinə, məsələn, külək, günəş və hidroenerjiye investisiya qoymağa başlayıb, amma COP29-un qərarları bu keçidi sürətləndirməsində rol oynayacaq.
3. Beynəlxalq Əməkdaşlıq və İqlim Maliyyəsi
Azərbaycanın COP29-da iştirakı, iqlimlə əlaqəli məsələlərdə beynəlxalq əməkdaşlığın gücləndirilməsinə səbəb ola bilər. İnkişaf edən ölkələr, o cümlədən Azərbaycan, iqlim dəyişikliklərinə qarşı tədbirlər üçün maliyyə dəstəyi axtarır. COP29 Azərbaycan üçün Yaşıl İqlim Fondu və ya digər beynəlxalq maliyyə mənbələri vasitəsilə iqlim maliyyəsinə çıxışı təmin edə bilər. Bu maliyyə dəstəyi, iqlimə uyğunlaşma layihələrinin həyata keçirilməsi üçün çox önəmli olacaq, xüsusilə kənd təsərrüfatı, su resursları və sahil zonaları kimi iqlim dəyişikliklərinə həssas sahələrdə. Əlavə olaraq, Azərbaycan, Orta Asiya və Xəzər regionunda digər ölkələrlə birgə ətraf mühit problemlərini həll etmək üçün regional əməkdaşlıq imkanlarından yararlana bilər.
4. Uyğunlaşma və Davamlılıq
Azərbaycan da daxil olmaqla, bir çox ölkə, artan temperatur, quraqlıqlar və yağıntı rejimindəki dəyişikliklər kimi iqlim təhlükələri ilə üzləşir. COP29-da iqlimə uyğunlaşma ilə bağlı aparılan müzakirələr, Azərbaycanın uyğunlaşma strategiyalarını gücləndirməsinə səbəb ola bilər. Bu, iqlimlə əlaqəli təhlükələrə qarşı qorunmaq üçün infrastrukturun inkişaf etdirilməsi, su ehtiyatlarının idarə olunması və fəlakətə hazırlıq tədbirlərinin artırılmasını əhatə edəcək. Azərbaycan artıq iqlim davamlılığı məsələlərinə, xüsusilə kənd təsərrüfatı və su idarəçiliyi sahələrində diqqət ayırır, amma COP29 daha effektiv uyğunlaşma tədbirləri üçün yeni yanaşmalar və çərçivələr təklif edə bilər.
5. Karbon Qiymətləndirmə və Bazara Dayalı Mexanizmlər
COP29 qlobal səviyyədə karbon qiymətləndirməsi, emissiya ticarəti sistemləri və digər bazara əsaslanan mexanizmlərin irəliləməsini dəstəkləyə bilər. Bu inkişaflar, Azərbaycan iqtisadi siyasətlərinə təsir göstərəcək, xüsusilə ölkə karbon ticarəti və ya karbon qiymətləndirmə mexanizmləri ilə genişlənmiş qlobal sistemə daxil olarsa. Bu siyasətlərin iqtisadi təsirləri, xüsusilə neft, qaz və ağır sənaye sahələrində mühüm ola bilər.
6. Regional və Qlobal Geosiyasi Təsir
COP29-da müxtəlif maraqlara sahib çoxsaylı ölkələr bir araya gələcək. Azərbaycanın enerji ixracçısı kimi mövqeyi və Avropa ilə Asiya arasında strateji yeri, onu qlobal iqlim gündəminin formalaşmasında mühüm diplomatik rol oynamağa imkan verəcək. Azərbaycan COP29-da Xəzər və Qafqaz regionundakı ölkələrin xüsusi ehtiyaclarını, xüsusilə enerji asılılığı, regional münaqişələr və iqlim dəyişikliklərinin təsirləri kimi məsələləri müdafiə etmək üçün fürsətlərdən yararlana bilər.
Göründüyü kimi, ölkəmiz həm region, həm də dünya üçün olduqca önəmli tədbirə ev sahibliyi edir. Təəssüf ki, bəzi liderlər COP-un BMT tədbiri olduğunu unudub. Onlar bunu sanki Azərbaycanın tədbiri kimi qiymətləndirir, ölkəmizə olan qərəzi nəticəsində COP-dan iştirakdan imtina edib.
Natiq Səlim,
KONKRET.az