backend

Şuşa: Azərbaycanın döyünən ürəyi

Şuşa, 1 avqust 1988-ci il

Şuşa, 1 avqust 1988-ci il

Azərbaycan bununla bağlı şərh verməsə də, Ermənistan döyüşlərin Şuşa meşələrində, ətrafında və dərələrdə getdiyini bildirib.

Şuşa 1992-ci ildə erməni silahlı qüvvələri tərəfindən işğal edilib. O vaxtdan bəri bu işğal ermənilər üçün “böyük qələbə”, azərbaycanlılar üçün “ən ağır itki” sayılıb.

Azərbaycan xalqı Şuşanı özünə milli simvol seçib və bura Azərbaycanda mədəniyyətin əsas beşiyi hesab edilir.

Tarixi

Şuşa şəhərinin əsası 18-ci əsrin ortalarında qoyulub. Tarixi mənbələrə görə, Qarabağ xanı Pənahəli xan aramsız hücumlardan qorunmaq üçün 1750-ci illərdə Bayat və Şahbulaq adlı qalalar tikdirsə də, bu qalalardan heç biri xanlığı fasiləsiz müharibələrdən qoruya bilmir.

Qarabağ tarixini araşdıran Azərbaycan tarixçiləri yazırlar ki, dəniz səviyyəsindən 1300-1600 m. hündürlükdə yerləşən və üç tərəfdən sıldırım qayalarla əhatə olunan dağ yaylası bu tələblərə tam cavab verdiyindən, Pənahəli xan şəhəri elə burda salır. Şəhər əvvəlcə onun şərəfinə Pənahabad adlandırılsa da, sonralar Şuşa çağrılıb.

Qarabağ xanlığı Rus-Fars müharibəsi nəticəsində Araz çayının şimalındakı digər xanlıqlarla birlikdə 19-cu əsrin əvvəllərində Rusiya imperiyasına birləşdirilib.

Azərbaycanda Sovet dövlətinin ilk illərində 1921-ci ildə Şuşa yeni yaradılmış Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin mərkəzi kimi müəyyənləşdirilib.

Lakin bu qərar 1923-cü ildə dəyişdirilib və mərkəz Xankəndinə köçürülüb.

Şuşa, 9 avqust 1988-ci il

Şuşa, 9 avqust 1988-ci il

Əhalisi

Xanlıq və sovet dövründə şəhər əhalisinin əksəriyyəti azərbaycanlılar olub.

Tarixçilərin bildirdiyinə görə, Rus İmperiyası dövründə Dağlıq Qarabağın demorafiyasını dəyişmək üçün 1828-1830-cu illərdə Cənubi Qafqaza İrandan 40 min, Türkiyədən 84 min erməni əhalisi köçürülüb.

19-cu əsrdə Şuşada azərbaycanlılarla yanaşı ermənilər də yaşayıblar, tarixçilər qeyd ediblər.

Георгий Каграманян и Атамоглан Ибрагимов из Шуши Şuşada musiqi alətlərinin hazırlanması. 1984-cü il, avqust

1984-cü il, avqust

MƏDƏNİYYƏTİ

Şuşa şəhəri təbiəti və saf havasına görə və müalicə əhəmiyyəti baxımından Sovet illərində kurort şəhəri hesab olunub.

Burda kilsə və məscidlər, karvansaralar, muzeylər vardı. Şuşa teatrının tarixi 19-cu əsrin axırlarından başlayıb.

Azərbaycanın Üzeyir Hacıbəyov, Bülbül, Xan Şuşinski, Firudin bəy Köçərli, Əbdürrəhim bəy Vəzirov, Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev, Xurşudbanu Natəvan, Həmidə xanm Cavanşir, Əhməd bəy Ağaoğlu kimi məşhur ziyalıları, sənətçiləri əslən Şuşadandırlar.

XIX əsrin sonu və XX əsrin əvvəllərində Şuşa Qafqazın musiqi mərkəzinə çevrilib. Şuşanı “Kiçik Paris”, “Qafqazın sənət məbədi”, “Azərbaycan musiqisinin beşiyi” və “Zaqafqaziyanın konservatoriyası” adlandırılıb.

Şəhərdə Sovet dövründə tar, kamança, ud, nağara və digər musiqi alətləri istehsal edən yeganə Şərq Milli musiqi alətləri fabriki fəaliiyət göstərib.

Şəhər işğal olunana kimi orada onlarla muzey, bir neçə orta və ali təhsil müəssisəsi, məktəblər və kitabxanalar olub.

Şuşa, 1 sentyabr 1989-cu il

Şuşa, 1 sentyabr 1989-cu il

İŞĞALI

Azərbaycan paytaxtından 373 kilometr aralıda yerləşən Şuşa şəhəri 1992-ci il mayın 8-də Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən işğal olunub.

İşğaldan sonra şəhərin əhalisi məcburi köçkün kimi Azərbaycanın müxtəlif bölgələrində yerləşib.

Azərbaycanın rəsmi məlumatına görə, Şuşanın işğalı zamanı 195 nəfər həlak olub, 165 nəfər yaralanıb.

Bundan başqa 55 nəfər əsir düşüb və ya ya girov götürülüb.

İşğal nəticəsində 22 minə yaxın insan məcburi köçkün düşüb.

Molla Pənah Vaqifin məqbərəsi. 1983-cü il.

Molla Pənah Vaqifin məqbərəsi. 1983-cü il.

“Qarabağ-müharibəsindən-qabaq”

Ermənilər müqəddəs şəhərimizə “Şuşi” deyir. Guya bu şəhər onlar üçün də əhəmiyyətli hesab olunur.

Lakin Birinci Qarabağ müharibəsindən sonra ermənilərin daha çox Xankəndinə kökləndiyi görünürdü. Tanınmamış “Dağlıq Qarabağ Respublikasının” mərkəzi də Xankəndi idi.

Amma Ermənistanda Nikol Paşinyan Baş nazir vəzifəsinə seçildikdən sonra Şuşa daha çox vurğulanmağa başladı.

Keçən il 9 mayda Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyan Şuşada şəhərin ələ keçirilməsinin 27-ci ildönümünü qeyd etmək üçün düzənlənən məclisdə yallı gedənlərə qoşuldu.

Bu, Bakının qəzəbinə səbəb oldu. Artıq indi, müharibə dövründə, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev xarici mediaya verdiyi müsahibələrinin birində bu epizodu xatırlamışdı: “Paşinyan Şuşada, Cıdır düzündə sərxoş halda rəqs edəndə özünə bu gün baş verənlər barəsində hökm imzalamışdı”.

Bu il mayın 21-də Şuşada separatçı “DQR”-in yeni “prezidenti”nin andiçmə mərasiminin keçirilməsi Azərbaycanda kəskin reaksiya yaratdı.

Şuşanın mərkəzi küçələrindən biri, 1988-ci il

Şuşanın mərkəzi küçələrindən biri, 1988-ci il

İkinci Qarabağ müharibəsində-Şuşa

Azərbaycan əsgərlərinin Şuşaya çox yaxın olduğu və hətta artıq şəhərin içərisində olduqlarına işarə vuran məlumatlar yayılmaqdadır.

Noyabrın 7-də Fransanın Le Monde nəşri Şuşa uğrunda döyüşlərdə “erməni qüvvələrinin darmadağın olduğunu və Azərbaycan qüvvələrinin tarixi şəhərə çatdığını” yazıb.

Ancaq Azərbaycan hələ ki, Şuşa uğrunda döyüşdüyünü rəsmi bəyan etməyib.

Prezident İlham Əliyev xarici mediaya verdiyi bəzi müsahibələrində işğaldan azad edilmiş ərazilərlə bağlı danışarkən Şuşanın Azərbaycan üçün əhəmiyyətini vurğulayıb: “Əlbəttə ki, Şuşasız bizim işimiz yarımçıq olar”.

  • Çingiz
    Noyabr 8, 2020 - 09:30

    Mən dünyada erməni millətindən şərəfsiz hiyləgər alçaq pezəvəng bir millət tanımıram.Onlar o qədər namussuzdur ki Qarabağda döyüşən pkk terrorçularına erməni qızlarını gətirirlər ki qoy həvəslə döyüşsünlər. Onların terrorçuluq qanındadır. Bütün dünyada Azərbaycan və konsulluqlarına türk restoranlarına necə hücum etdikləri göz qabağındadır.
    Hətta rus tarixi mənbələrində Qara dənizdə baş verən Rus-Türk müharibəsində rus tərəfdən döyüşüb gəbərən ermənilərin adlarını götürüb yazıblar ki güya sözdə erməni soyqırımı zamanı gəbərən erməni dığalarıdı.
    Hətta rus tarixi mənbələrində yazır ki rus generalları həmin müharibədə iştirak edən ermənilərin ön cəbhədən geri çəkilməsi üçün Moskvaya müraciət edirlər. Çünki Generallar deyir ki bizim tutduğumuz türk torpaqlarında erməni əsgərlər yerli əhaliyə (türklərə) qarşı çox amansızdılar, qadın və uşaqları işgəncə verərək öldürərlər.
    erməni terrorçuları bax belədir. Hamımızın gözü qarşısında Xocalıda Zəngilanda Qubadlıda Kəlbəcərdə nə vəhşiliklər törətdilər. Xocalı Soyqırımı dünyada misli bərəbəri olmayan bir soyqırımdır. Ona görə də Qarabağda hətta Qafqazda erməni terrorizminin kökü kəsilməlidir.ermənilər Rusiya imperiyasının təşəbbüsü ilə Qafqaza livandan suriyadan 1830-u illərdən köçürülüb və nəhayət 1918-ci ildə Irəvan xanlığı ermənilərə başqa torpaq iddia etməmək şərti ilə verilib. Ardınca da Rusiya imperiyasının təşəbbüsü ilə Zəngəzur Göyçə Mehri verildi və Qarabağa da Azərbaycan tərkibində Muxtariyyət verildi
    Zəngəzur Göyçə Mehri tarixi Azərbaycan torpaqlarıdlr. Biz o torpaqları Rusiya imperiyasının təsiri altında ermənilərə vermişik.O torpaqlar Azərbaycana qaytarılmalıdır.
    erməni baş bilənləri o qədər hiyləgərdir ki erməni millətini də iyrənc bir ruhda tərbiyə ediblər.ermənilər başa düşməlidir ki onların heç vaxt torpağı olmayıb.ermənilər qaraçılar kimi orda burda yaşayıb və harda yaşayıblarsa orda da təxribat və ya terrorçuluqla məşğul olublar.İndiyə qədər bu alçaq ermənilərə Rusiya Fransa İran ABŞ hər cür yardım silah verməsəydi onlar bu qədər qudurmazdılar. erməni diasporları bir mafiyadı terror qruplaşmasıdı.
    Xaricdə deputatları jurnalistləri ölümlə hədələyirlər bəzən də öldürərlər. hətta prezidentlərə təsir edə bilirlər
    ermənilər kütləvi məhv edilməlidir.
    Allah bizimlədir tezliklə Qarabağ erməni işğalından azad ediləcək.Mən bu Vətən müharibəsində Cənab Prezidentimizi Muxtar Səqəfiyə bənzədirəm çünki Xocalı soyqırımının qatillərini ardı-ardına məhv edir.Muxtar da Kərbəla qatillərini öldürərək İmam Hüseynin intiqamını almışdı.
    Yaşasın:Ali Baş Komandanın Cənab İlham Əliyev!
    Yaşasın: Azərbaycan Türkiyə dostluğu
    Qarabağ Azərbaycanın dövlət ərazisidir.

Bir cavab yazın

Sizin e-poçt ünvanınız dərc edilməyəcəkdir. Gərəkli sahələr * ilə işarələnmişdir

*

*

*