Rusiya hökuməti benzin ixracına qadağa qoya bilər. Bu addım ölkədə yanacaq qıtlığının qarşısını almaq üçün atılır.
KONKRET.az xarici KİV-ə istinadən xəbər verir ki, bunun fonunda Rusiya benzininin xaricə satışı rekord həddə çatıb, daxili birjada isə yanacaq bahalaşır.
Hökumət əmindir ki, bu, yanacaqdoldurma məntəqələrində qiymət artımına səbəb olmayacaq, lakin ekspertlər bununla razılaşmırlar.
Rusiyada benzin ixracının həcmi nə qədərdir? Ölkədə yanacaq qıtlığı yarana bilərmi? Hökumət onun xaricə satışını qadağan edərsə nə baş verəcək?
Qeyd olunub ki, 2023-cü ilin yanvarında Rusiya benzininin ixracı rekord həddə çatıb. “Kpler” analitiklərinin hesablamalarına görə, Rusiya sutkada 205,5 min barel benzin tədarük edib. Bu, 2022-ci ildəki göstəricilərdən (105 min barel/gün) təxminən iki dəfə çoxdur. Eyni zamanda, ixrac edilən Rusiya benzininin payı ənənəvi olaraq azdır. Məsələn, 2021-ci ildə ölkədə istehsal olunan benzinin yalnız 10%-i xaricə satılıb. Ekspertlər qeyd edib ki, indi yanacağın cəmi 80 faizi ölkədə qalıb.
2022-ci ilin dekabrından etibarən Rusiyadan dəniz yolu ilə benzin tədarükü kəskin şəkildə artıb. Bu, əvvəlki ayın rəqəmlərini iki dəfə üstələyib və 2021-ci ilin dekabr ayı ilə müqayisədə 50% çoxdur.
Məlumata görə, əvvəllər Rusiya neft məhsullarının əsas alıcısı Avropa, benzinin əsas alıcısı isə qonşu ölkələr olub. Qiymət tavanı səbəbindən Rusiya tədarükünü dost və neytral ölkələrə yönəltməli olub. İndi Nigeriya, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, Malta, Liviya və Yunanıstan Rusiya benzininin əsas alıcılarına çevrilib. “Kpler” qeyd edib ki, martda Rusiya benzininin üçdə birindən çoxu “naməlum istiqamətdə” satılıb.
Apreldə “Kommersant” nəşri yazıb ki, ilin əvvəlindən Rusiyadan benzin ixracı demək olar ki, 40% artıb. Nəşrin həmsöhbətləri hesab edir ki, bu, yanacağın alqı-satqısının daha sərfəli olması səbəbindən baş verib. Bundan əlavə, neft emalı zavodlarında satılmalı olan çoxlu benzin toplanıb.
Hökumət benzin satıcılarını yanacağı xaricə daşımaqdansa, Rusiyada satmağa həvəsləndirir.
Bunun fonunda benzinin birja qiymətləri qalxıb. AI-95-in qiyməti artıq 60 min rublu keçib. Bu, 2022-ci ilin fevralından bəri ən yüksək göstəricidir.
Energetika Nazirliyi iddia edir ki, benzinin səhm qiymətinin artması yanacaqdoldurma məntəqələrində yanacağın qiymətinə ciddi təsir etməyəcək. Buna baxmayaraq, nazirlik istehsalçılara birjada daha çox benzin, xüsusən də Aİ-95 satmağı tövsiyə edib.
Ekspertlər hesab edir ki, yanacaqdoldurma məntəqələrində qiymətlər də xeyli arta bilər. Topdansatış qiymətlərinin artması səbəbindən yanacaqdoldurma məntəqələrinin sahibləri üçün xərclər artacaq. Əlavə xərcləri kompensasiya etmək üçün onlar qiymətləri qaldırmalı olacaqlar. Düzdür, yanacaqdoldurma məntəqələri bunu qeyri-müəyyən müddətə edə bilməz, çünki hökumət benzinin qiymətlərini diqqətlə izləyir.
İqbal Rzayev,
KONKRET.az