“Eşşəyin itməkliyi” povestindən təsirlənmişəm…
Səhnə işıqlanır: özünü Azərbaycan dövlətinin “Başkan yardımcısı” kimi təqdim edən Əli Həsənov Türkiyə Baş Nazirliyi icra aparatına bağlı Mətbuat-yayım və informasiya idarəsinə daxil olur. Diqqət yetirin: dövlətimizin prezidentinin köməkçisi özünü Türkiyəyə “Başkan yardımcısı”, yəni,“Vitse-prezident” kimi təqdim edir. Əlbəttə, bu, Türkiyənin bir idarəsinin baş direktorunu çox məmnun edir – zarafat deyil, bir dövlətin vitse-prezidenti başqa bir ölkənin idarə rəisinin ayağına gedib. Məsələn, fərz edin ki, Türkiyənin “Başkan yardımcısı”, yəni vitse-prezidenti Fuat Oktay hər hansı bir ölkənin idarə rəisinin ayağına gedir. Gedərmi? Mümkün deyil. Dövlət idarəçiliyində, xüsusilə, beynəlxalq münasibətlərdə ierarxik protokola həssaslıq göstərmək dövlət adamları üçün birinci şərtdir. Görünür, ya Əli Həsənova başa salan olmayıb, ya da başa salıblar, ancaq anlamayıb ki, özünü dövlət başçısının müavini kimi təqdim edən şəxs ölkəsində vəzifəcə özündən aşağıda duran məmurun qəbuluna getmədiyi kimi, ölkə xaricində bunu heç etməməlidir.
Əli Həsənov Azərbaycan prezdentinin köməkçisi idi, bu sözün Türkcədəki hərfi qarşılığı “özel kalem”dir. Ancaq Türkiyənin dövlət ierarxiyasında “özel kalem” sırf öz rəhbəriylə işləyir, hər hansı sahəni koordinə etmir, məsuliyyəti öz otağıyla məhduddur. Azərbaycanın dövlət idarəçiliyi sistemində isə prezidentin köməkçisi Türkiyə prezidentinin “danışman”ı, yəni müşaviri statusundadır. Ona görə Əli Həsənovun Türkiyədə özünü “Cumhurbaşkanı danışmanı” yox, “Başkan yardımcısı” kimi təqdim etməsi dövlətimiz adına böyük skandal idi. Hazırda Azərbaycanda prezidentin yeganə “yardımcısı” var, o da Birinci vitse-prezident hörmətli Mehriban Əliyevadır. Yəni, Türkcə desək, “Azerbaycan Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı”. Türkiyənin aşağı vəzifəli dövlət məmurları özünü Azərbaycanın “Başkan yardımcısı” kimi təqdim edən Əli Həsənovu öz kabinetlərində görərkən, təbii ki, bundan çox məmnun olurdular. Çünki vəzifəcə özümüzdən çox böyük bir əcnəbi məmur onların kabinetinə gəlirdi.
Əli Həsənovu axırıncı dəfə 2018-ci ilin fevralında Xocalı soyqırımının 26 illiyinə həsr edilmiş mərasimdə çıxış edərkən görmüşdüm, orada onu “Azerbaycan Devlet Başkanı yardımcısı” kimi təqdim etmişdilər. İstanbul valisi, bələdiyyə sədri və millət vəkilləri Azərbaycanın “vitse-prezidenti” ilə eyni mərasimdə iştirak etməkdən çox məmnun olduqlarını bildirmişdilər. Halbuki Əli Həsənov Türkiyədə “Azerbaycan Cumhurbaşkanı danışmanı” kimi təqdim edilməli və dövlət protokolunda öz yerini o statusda görməliydi. Başqa tədbirlərdə olduğu kimi, Əli Həsənovun o mərasimdəki çıxışını da diktofonumda saxlamışam, mətnini kitabıma daxil edəcəyəm, səsi isə “youtube” kanalımda səsləndirəcəyəm. Mərasim çadırında guya Türkcə danışan “Vitse-prezident” Həsənov “kadar” yerinə “kader”, “kader” yerinə “kadar” dedikcə yadıma Usta Zeynalın “Allah öz cəlalı xatirinə sənin də övladının dağını sənə göstərməsin” – sözləri düşürdü.
Bu “yüngülvari” (silsiləmiz çox uzun çəkəcək) müqəddimədən sonra gələk “Vitse-prezident”in Türkiyə Mətbuat-yayım və informasiya idarəsini ziyarətinin səbəbinə. İdarədəki dostlardan öyrənmişdim ki, “Başkan yardımcısı”nın təşrifinin əsas məqsədi bir Türkiyə vətəndaşının mətbuat vəsiqəsini ləğv etdirmək imiş. Türkiyə vətəndaşı olan o jurnalist Azərbaycanda çıxan bir qəzeti akreditasiyadan keçirib, mətbuat vəsiqəsi alıbmış. O jurnalistin Türkiyə qəzetlərinin birindəki bir cümləsi Bakının xoşuna gəlməyibmiş, “Vitse-prezident” də onun vəsiqəsini ləğv etdirməyə gəlibmiş. Bu səfərdən sonra Türkiyə Mətbuat-yayım və informasiya idarəsi rəisinin və işçilərinin Azərbaycan dövləti barədə nə düşündüklərini ağlınıza gətirə bilirsiniz? Ola bilər ki, Türkiyədə hansısa jurnalistin yazısı və hətta cümləsi Bakının xoşuna gəlməsin və Azərbaycan mətbuatı adına o jurnalistə verilən mətbuat vəsiqəsinin ləğvi tələb edilsin. Axı bu, Azərbaycanın Ankaradakı səfirliyinin 3-cü və ya ən yüksəyi – 2-ci katibinin görəcəyi işdir? Bakıda XİN-ə müraciət edilər, XİN feldyeger xidmətiylə səfirliyə məktub göndərər, səfirliyin 3-cü və ya 2-ci katibi Baş idarəyə gedib diplomatik dillə tələbi ifadə edər (rəsmi məktub yazmağa da gərək yoxdur) və Azərbaycanla qardaşlığın xətrinə Baş idarə o vəsiqəni ləğv edər. Bu qədər xırda bir iş üçün bütün statusları ayaqlar altına alaraq ierarxiyaya tüpürən “Başkan yardımcısı” Bakıdan təmtəraqlı şəkildə Ankaraya gəlir, pulemyotla ağcaqanadı həlak edəndən sonra zəfər nərələriylə Bakıya qayıdır. 10 gündən sonra bilirsinizmi nə olur? O jurnalist başqa bir əcnəbi media qurumunu akreditasiyadan keçirərək vəsiqə almaqla qalmır, 2 aydan sonra Türkiyənin ən mühüm strateji media qurumlarından birinə rəhbər təyin edilir. “Vitse-prezident”in Ankara “yürüşü”nün nəticəsi bundan ibarət olur. Bax, Azərbaycan mediası da “Başkan yardımcısı”nın bu cür anormal, şüursuz hərəkətləri ilə iflic vəziyyətinə gətirildi. Görünür, o, Türk mediasını da Azərbaycanın gününə salacağına inanırmış. Silsiləmizə davam etdikcə daha əyləncəli örnəklərlə qarşılaşacaqsınız.
Əli Həsənov barədə dördüncü yazımdan sonra onun arvadının yanında işləyən birinin məni təhqir etdiyini dedilər. Olsun, Əli Həsənovun burnundan düşənlərdən ondan artıq nə gözləmək olar ki? 35 ildən bəri məqalələrim, kitablarım çıxır, saysız TV və radio proqramında iştirak etmişəm, edirəm. İndiyə qədər Türkiyədən xaricə 7 mindən çox yazı yazmışam. Türkiyədəki əcnəbi media mənsubları arasında ən uzunmüddətli mətbuat vəsiqəsinin sahibi də mənəm və ömür boyu mətbuat vəsiqəm var. Bu illər ərzində ilk dəfə gördüm ki, bir ölkənin mediasında 25 il at oynadan bir adam barədə silsilə yazılar yazasan, cavabı o şəxsin özü yox, arvadının yanında işləyən biri verə. Əlbəttə ki, o cür “şey”lər mənə “vız” gəlir, onlara ayırmağa boş vaxtım yoxdur, boş vaxtlarımda köpəyimlə oynayıram. Qroqoriy Petrovun yarı əski ruscadan türkcəyə tərcümə etdiyim “Finlandiya: beyaz zambaklar ülkesinde” kitabı Türkiyənin ən böyük nəşriyyatında indiyə qədər 500 min tirajla çap edilib və bu günlərdə yenidən nəşr ediləcək. Hər gün Türkiyədə rəsmi müxbiri olduğum Azərbaycan agentliyinə yazıram, yazılarım 3 dildə sayta yerləşdirilir. “İndependet Turkish” saytının həm daimi şərhçisiyəm, həm də Türkiyənin siyasətçilərindən, diplomatlarından, elm adamlarından o sayta müsahibələr alıram. Rusiyanın Kommersant FM radiosunun daimi şərhçisiyəm, ANT kanalıyla işləyirəm və nəşriyyat işim var. Ona görə Əli Həsənov məni təhqir etdirdiyini düşünürsə, bu ağıldakı bir adama dövlət kreslosunun verilməsinə üzülməkdən başqa əlimdən bir iş gəlmir. Digər tərəfdən, mənim bu təhqir-məhqir məsələsində mövqeyim sabitdir: “Cahillik insanı çirkinləşdirir. Hər bir sözə verməyə cavabım vardır. Ancaq sözə baxaram: sözdürmü? Adama baxaram: adamdırmı?” (Mövlanə).
Ona görə Türk mətbuatının ən çox sevdiyim köşə yazarlarından biri olan əziz dostum Selahattin Dumanın sözüylə desəm, “Yaz, böyük kağıza yaz…” mənasını Azərbaycanda bilən çoxdur, öyrənə bilərsiniz…
Mayis Əlizadə
Dominant.az